Ondanks de coronacrisis groeide de Nederlandse zonnesector vorig jaar met 41%. Volgens het Nationaal Solar Trendrapport 2021 van onderzoeksbureau Dutch New Energy Research werd er voor 2,9 Gigawatt aan zonnepanelen geïnstalleerd, waardoor Nederland de symbolische grens van 10 Gigawatt aan geïnstalleerd vermogen doorbrak.

Nederland staat in de Europese top-5 van landen met de meeste zonnepanelen. Op Duitsland na is er zelfs geen enkel ander land met zoveel panelen per inwoner. Vorig jaar hebben we dan ook de mijlpaal bereikt van 1 miljoen woningen met panelen op het dak. Inmiddels zorgt de sector ook voor 25.000 voltijdsbanen.

Eigen woning verbeteren
In 2020 waren consumenten meer thuis en groeide de bereidheid om de eigen woning te verbeteren. Mede hierdoor werd er voor het eerst meer dan 1 Gigawatt aan zonnepanelen geïnstalleerd in de residentiële sector, met een totaal nieuw geïnstalleerd vermogen van 1,1 Gigawatt. De commerciële sector had vorig jaar last van leveringsproblemen en lockdowns, maar werd gesteund door ruimere subsidiedeadlines. Zo werd hier toch nog voor 1,8 Gigawatt aan nieuw geïnstalleerd vermogen gerealiseerd.

Groei zal doorzetten
De verwachting is dat de groei dit jaar doorzet, mede doordat projecten die door de coronacrisis werden uitgesteld, dit jaar alsnog zullen worden gerealiseerd. Nederland ligt dan ook op koers om de huidige ambitie voor zonnestroomcapaciteit uit het klimaatakkoord ruim voor 2030 te bereiken.

Lees hier het Nationaal Solar Trendrapport 2021

De markt van zonnepanelen lijkt vooralsnog weinig last te ondervinden van de coronacrisis. Leveringsproblemen zijn bijna opgelost en installateurs hebben zelfs hogere verwachtingen voor de markt. In de residentiële sector is het aantal verwachte installaties in mei en juni maar 8% lager dan normaal, zo blijkt uit de tweede white paper van onderzoeksbureau Dutch New Energy Research over de impact van de crisis op de Nederlandse zon-pv-sector.

“Mensen zijn meer thuis en hebben tijd om hun huis te verbeteren,” vertelt Rolf Heynen, directeur van Dutch New Energy Research, op de site van Solar Solutions. “Nu veel vakanties niet door gaan, merken installateurs dat consumenten hun vakantiegeld inzetten om zonnepanelen aan te schaffen. Dat zorgt immers voor een directe kostenbesparing die de komende jaren goed van pas kan komen.”

Fabrikanten ook positiever
Ook fabrikanten zijn optimistischer gestemd. Dacht twee maanden geleden nog 78% van de fabrikanten dat zij minder zouden leveren als gevolg van de coronacrisis, inmiddels is dat percentage gedaald tot onder de helft. 38% van de fabrikanten denkt inmiddels zelfs méér te leveren dan voorheen.

Zakelijke sector nog wel een zorg
Rolf Heynen: “De sector drijft op een sterker dan verwachte residentiële sector. De huidige financiële onzekerheid zorgt er wel voor dat de zakelijke sector nog steeds een afname tot 31% minder installaties in juni laat zien. Positief is wel dat zakelijke klanten aan installateurs vertellen dat het om uitstel en niet om afstel van investeringen gaat.”

Dutch New Energy Research is een onderzoeksbureau voor de Nederlandse zonne-energiemarkt. De tweede white paper over de gevolgen van de coronacrisis op de Nederlandse zon-pv-sector is gebaseerd op onderzoek onder 97 bedrijven

In 2019 werden er 8,1 miljoen zonnepanelen geïnstalleerd in Nederland, waardoor het totaal opgestelde vermogen met 53% steeg tot bijna 7 gigawatt. Dit blijkt uit het Nationaal Solar Trendrapport 2020 van onderzoeksbureau Dutch New Energy Research. De sterke groei zorgt wel voor capaciteitsproblemen op het elektriciteitsnet. Een forse upgrade van het Nederlandse stroomnet is daarom noodzakelijk.

“Nederland is bezig aan een serieuze inhaalrace,” aldus Rolf Heynen, directeur van onderzoeksbureau Dutch New Energy Research. “In vergelijking met de rest van Europa halen we nog steeds maar een klein deel van onze energie uit duurzame bronnen. We horen nu echter wel tot de wereldwijde top wat betreft het aantal zonnepanelen dat we jaarlijks installeren.”

Capaciteitsproblemen
Dankzij de 8,1 miljoen nieuwe panelen is de zon inmiddels goed voor ruim 5% van de totale Nederlandse elektriciteitsproductie. De overheid heeft al subsidies toegekend voor genoeg projecten om dit aandeel in de komende jaren te verdubbelen. Maar deze sterke groei zorgt wel voor capaciteitsproblemen op het elektriciteitsnet.

Netcapaciteit tijdig vergroten
Rolf Heynen: “Vooral in de noordelijke provincies lopen de netbeheerders tegen hun grenzen aan. Hierdoor staat er nu voor 750 MWp aan projecten stil: net zo veel als nodig is om alle huishoudens in een stad als Breda van stroom te voorzien. Om de Nederlandse klimaatdoelen te halen is het dan ook van essentieel belang om de netcapaciteit tijdig te vergroten.”

Het onderzoek voor het Nationaal Solar Trendrapport 2020 werd uitgevoerd door onderzoeksbureau Dutch New Energy Research in samenwerking met Techniek Nederland, de ondernemersorganisatie voor de installatiebranche, en Solar Solutions International, de grootste vakbeurs voor zonne-energie in Noordwest-Europa. Het volledige rapport (à €175 excl. BTW) en de gratis samenvatting zijn te downloaden op www.solarsolutions.nl/trendrapport.

Techniek Nederland en Holland Solar ontvangen signalen dat verzekeraars de premies voor zonne-energie-installaties sinds deze zomer soms wel verdubbelen in verband met een mogelijk brandrisico. Beide brancheorganisaties maken zich zorgen over deze ontwikkeling die ertoe kan leiden dat zakelijke opdrachtgevers en consumenten de aanschaf van zonnepanelen gaan heroverwegen. Zij willen zo snel mogelijk in gesprek met het Verbond van Verzekeraars om tot een oplossing te komen.

Er zijn in ons land circa 1 miljoen daken met zonnepanelen; dit jaar zijn er 23 brandincidenten geregistreerd, ofwel 0,0023%. Het verzekeringsrisico van zonnepanelen op daken is dus klein, aldus Techniek Nederland. De branchekoepel stelt dat zonne-energie-installaties onmisbaar zijn als we de klimaatdoelstellingen willen halen. ‘Dat kan alleen als verzekeraars reële premies en eisen hanteren die passen bij het beperkte risico van zonnepanelen op bedrijfsdaken (en op daken van woningen).’ Techniek Nederland en Holland Solar willen het Verbond van Verzekeraars ondersteunen bij het inschatten van de risico’s op brandincidenten.

Erkenning en certificering
Wat betreft beide brancheorganisaties is elk brandincident er een teveel. Veiligheid staat altijd voorop. Daarom is er al jaren een breed gedragen erkennings- en een certificeringsregeling voor vakbekwame zonne-energie installateurs. Alleen bedrijven die een speciale opleiding voor het plaatsen en inspecteren van zonne-energie-installaties hebben gevolgd, komen in aanmerking voor de erkenning of de certificering Zonnekeur. Deze installateurs kennen de normen en eisen die aan zonne-energie-installaties worden gesteld, óók (en vooral) op het gebied van veiligheid. De brancheorganisaties vinden dat álle zonne-energie installateurs in ons land aan deze eisen moeten voldoen.

De markt voor zonnestroom groeit onstuimig terwijl er ondertussen een overspannen vraag is naar installateurs. Dat levert de nodige problemen op. Zo vatte vorig jaar 28 zonnesystemen vlam en vertelde een inspecteur van zonnesystemen in april van dit jaar aan RTL Nieuws dat er met de helft van de door hem gecontroleerde systemen iets mis is. Vorige week meldde NRC dat ‘de slechte kwaliteit van installaties van zonnesystemen in Nederland ontegenzeggelijk een tikkende tijdbom is onder de groei van zonnestroom. Daar moet iets aan gedaan worden en dat kan, simpelweg door van onze zuiderburen te leren.’

In België zijn er namelijk nauwelijks problemen met zonnesystemen. De Belgen doen drie dingen goed, meldt NRC. ‘Ten eerste voorziet hun Algemeen Reglement voor Elektrische Installaties (AREI) in kristalheldere, wettelijke eisen voor de aanleg of uitbreiding van zonnepanelen en bekabeling. Ook is uitgebreide documentatie verplicht. Ten tweede gaat geen Belgisch zonnesysteem ‘live’ voordat een onafhankelijke keuringsinstantie de aanleg heeft doorgelicht en alle documentatie heeft gecontroleerd. Broddelwerk wordt vooraf opgemerkt. Ten derde dwingt de AREI keuring Belgische installateurs hun kennis over zonnepanelen bij te houden. Bijna 800 installateurs in België hebben een Certificaat van Bekwaamheid, een keurmerk met zware eisen op basis van Europese richtlijnen.’

Vergelijking gaat mank
Gevraagd naar een reactie laat Techniek Nederland weten dat een vergelijking met onze zuiderburen enigszins mank gaat. Woordvoerder Dick Reijman: “Het overgrote deel van de incidenten in ons land doet zich voor bij zogenoemde in-daksystemen. Dit zijn daken waarbij de zonepanelen niet op het dak liggen, maar zijn geïntegreerd in het dakwerk. In België zijn dergelijke in-daksystemen niet aanwezig. Ook zal het overnemen van de eisen uit de AREI geen verbetering opleveren. Dit regelement is vergelijkbaar en gebaseerd op dezelfde Europese regels als de Nederlandse NEN1010, waaraan iedere Nederlandse installateur zich heeft te houden.”

Vakbekwame zonne-energie installateurs
Het échte probleem is volgens Techniek Nederland dat de installatie van in-daksystemen veelal niet het werk van installateurs is. Reijman: “Wij vinden het wenselijk dat alleen bedrijven die beschikken over kennis van elektrotechniek deze installaties plaatsen. Er is al jaren een breed gedragen erkennings- en een certificeringsregeling voor vakbekwame zonne-energie installateurs. Alleen bedrijven die een erkende opleiding voor het plaatsen en inspecteren van zonne-energie-installaties hebben gevolgd, komen in aanmerking voor de erkenning of de certificering Zonnekeur. Deze installateurs kennen de normen en eisen die aan zonne-energie-installaties worden gesteld, óók (en vooral) op het gebied van veiligheid. Vooralsnog zien wij daarom niet de noodzaak om een controlesysteem naar Belgisch model in te voeren.”

Kwaliteits- en veiligheidsniveau
“De groeiende belangstelling voor zonnepanelen heeft veel nieuwe aanbieders aangetrokken”, vervolgt Reijman. “Niet alle nieuwkomers zijn lid van Techniek Nederland waardoor we geen invloed hebben op hun vakbekwaamheid. Techniek Nederland ondersteunt haar leden in het behalen van een erkenning of certificering en werkt daarbij nauw samen met Holland Solar. Daarmee leveren beide organisaties een bijdrage aan een hoog kwaliteits- en veiligheidsniveau van zonne-energie-installaties in ons land.”

Techniek Nederland is enthousiast over de verlenging van de salderingsregeling voor zonnepanelen. Doekle Terpstra, voorzitter van de ondernemersorganisatie voor de installatiebranche, denkt dat het besluit van minister Wiebes een stimulans zal zijn voor consumenten en bedrijven om méér daken te voorzien van zonnepanelen. “Consumenten en ondernemers hebben nu de zekerheid dat ze hun investering zullen terugverdienen. Dat is belangrijk, want zonne-energie speelt een cruciale rol in de energietransitie.”

Minister Wiebes van Economische Zaken en Klimaat en staatssecretaris Snel van Financiën maakten gisteren bekend dat eigenaren van zonnepanelen de stroom die ze opwekken tot 2023 volledig kunnen aftrekken van hun eigen verbruik. Dat is drie jaar langer dan aanvankelijk in het regeerakkoord was afgesproken. Ook na 2023 zullen eigenaren van zonnepanelen nog een vergoeding krijgen voor de terug geleverde stroom, maar het belastingvoordeel wordt dan geleidelijk afgebouwd. De regering besluit op een later moment hoe die afbouw in zijn werk zal gaan. Naar verwachting zal het fiscale voordeel in 2030 tot nul zijn teruggebracht.

Nog veel daken onbenut
De salderingsregeling heeft sterk bijgedragen aan het grote succes van zonne-energie in Nederland. Voorzitter Doekle Terpstra van Techniek Nederland denkt dat de verlengde salderingsregeling voor nieuwe groei zal zorgen: “Al meer dan een miljoen huishoudens hebben zonnepanelen op hun dak, maar de potentie is nog veel groter. Er zijn nog veel daken zonder zonnepanelen en ik denk dat daar de komende tijd snel verandering in komt.”

Terugverdientijd blijft zeven jaar
De gemiddelde terugverdientijd van zeven jaar op de investering in zonnepanelen blijft overeind, óók voor panelen die de komende tijd worden geplaatst. Woningeigenaren, verhuurders, scholen, sportverenigingen en bedrijven weten daardoor waar ze aan toe zijn. Techniek Nederland kan zich ook vinden in de stapsgewijze afbouw van de salderingsregeling die daarna zal plaatsvinden.

Opslag van zonnestroom
Omdat de overheidssubsidies na 2023 afnemen, kan de zonne-energiesector uiteindelijk zelfstandig verder. Tegelijkertijd wordt het voor eigenaren van zonnepanelen interessant om de opgewekte zonnestroom zoveel mogelijk zelf te gebruiken. Bijvoorbeeld door apparaten in te schakelen en de elektrische auto op te laden op momenten dat de zon veel elektriciteit levert. Daarnaast zal de opslag van zonnestroom meer aandacht krijgen. Techniek Nederland vindt dan ook dat de overheid op termijn energieopslag via thuisbatterijen aantrekkelijk zou moeten maken.

De huidige salderingsregeling voor zonnepanelen blijft tot 1 januari 2023 geldig. Dit meldt het ministerie van Financiën. De regeling maakt het voor particulieren financieel aantrekkelijk te investeren in zonnepanelen. Bij het salderen wordt de stroom die particulieren met hun panelen opwekken verrekend met de stroom die wordt verbruikt. De regeling zou eigenlijk al veel eerder verdwijnen.

Het ministerie wil nu het voordeel dat huishoudens ontvangen op hun energiebelasting elk jaar verlagen vanaf 2023. Dit voordeel wordt uiteindelijk nihil. De particulier ontvangt alleen nog een vergoeding van de energieleverancier voor de terug geleverde zonnestroom. Het ministerie geeft aan dat dit in 2031 het geval zal zijn.

Techniek Nederland en Holland Solar wijzen hun leden nogmaals op de regels voor het correct en veilig installeren van zonnepanelen. Dit naar aanleiding van het TNO rapport dat vandaag is verschenen over brandincidenten met zonnepanelen. Het gaat met name om de correcte installatie van connectoren en de eisen van brandwerendheid bij zogenoemde in-daksystemen. Beide organisaties kunnen zich vinden in een aantal aanbevelingen die TNO doet om brandincidenten in de toekomst te voorkomen, maar plaatsen ook enkele kanttekeningen.

Techniek Nederland en Holland Solar signaleren dat een aantal van de incidenten zich voordoet bij zogenoemde in-daksystemen. Dit zijn daken waarbij de zonepanelen niet op het dak liggen, maar zijn geïntegreerd in het dakwerk. De installatie van in-daksystemen is veelal het werk van bouwers. Techniek Nederland en Holland Solar wijzen erop dat het niet wenselijk is dat bouwbedrijven die niet beschikken over kennis van elektrotechniek deze installaties plaatsen. De brancheorganisaties missen deze constatering in het rapport van TNO.

Normering
TNO stelt voor om richtlijnen of normen op te stellen voor correcte aansluiting van connectoren. Techniek Nederland en Holland Solar zien daarvoor geen directe reden. De eisen voor de elektrische aansluiting zijn genormeerd en staan in de NEN 1010. De norm is opgenomen in het Bouwbesluit en dus een wettelijke veiligheidseis. Techniek Nederland en Holland Solar wijzen hun leden nogmaals nadrukkelijk op uitvoering van de werkzaamheden volgens deze norm.

Erkende zonne-energie-installateurs
Techniek Nederland en Holland Solar benadrukken dat er al jaren een breed gedragen erkennings- en een certificeringsregeling is voor vakbekwame zonne-energie installateurs. Alleen bedrijven die een speciale opleiding voor het plaatsen en inspecteren van zonne-energie-installaties hebben gevolgd, komen in aanmerking voor de erkenning of de certificering Zonnekeur. Deze installateurs kennen de normen en eisen die aan zonne-energie-installaties worden gesteld, óók (en vooral) op het gebied van veiligheid. Vakbekwame installateurs zijn te vinden op de websites www.qbisnl.nl en www.zonnekeur.nl. Beide organisaties zijn mede-initiatiefnemers van deze kwalificatiestructuur.

Stress-test
Techniek Nederland en Holland Solar zeggen blij te zijn met de aanbeveling van TNO om een multidisciplinaire werkgroep in te stellen die met aanbevelingen komt voor constructie van en materiaal-brandbaarheidseisen aan in-dak-PV-installaties. Ook roepen zij fabrikanten en leveranciers op mee te werken aan stress-test onderzoek van PV-systemen.

Hoog kwaliteitsniveau
De brancheorganisaties benadrukken verder dat de belangstelling voor zonnepanelen snel groeit. Dat heeft veel nieuwe aanbieders aangetrokken. Niet alle nieuwkomers zijn lid van Techniek Nederland of Holland Solar, waardoor ze geen invloed hebben op hun vakbekwaamheid. De brancheorganisaties ondersteunen hun leden in het behalen van een erkenning of certificering. Daarmee leveren zij een bijdrage aan een hoog kwaliteits- en veiligheidsniveau van zonne-energie-installaties in ons land, aldus beide organisaties.

Het TNO-rapport is terug te vinden op: Brandincidenten met fotovoltaïsche systemen in Nederland