Tag Archives: dossierregeltechniek

Installaties slimmer aansturen met ‘simpel kastje’

Gepubliceerd op

Het Groningse bedrijf ACS reist begin volgend jaar als één van de twintig veelbelovende scale-ups af naar de Consumer Electronics Show in Las Vegas, de grootste en meest vooraanstaande beurs op tech-gebied ter wereld. Het bedrijf richt zich op het energiezuinig maken van installaties voor het verwarmen, koelen en ventileren van bestaande gebouwen. Directeur Guido Bartelink: “In een gemiddeld gebouw kunnen wij tussen de 15% en 40% energie besparen, zonder bestaande installaties te vervangen. Hiervoor zetten wij onze zelf ontwikkelde Smartbase in; een kastje dat de processen in een bestaande installatie slimmer aan kan sturen.”

“De meeste installaties worden in bedrijf gesteld wanneer het gebouw wordt opgeleverd. Daarna wordt er vaak niet meer naar omgekeken”, zegt Jeroen Jorna, sales manager bij ACS. “Ja, misschien als er veel klachten zijn of een storing. We zien bij bijna ieder gebouw waar we komen dat apparatuur veel te vaak onnodig aan staat, er weinig centraal geregeld wordt en verwarmen en koelen nog altijd tegelijk gebeurt. Daarnaast zijn de processen in installaties vaak niet up-to-date. Het is absurd dat we in tijden van schaarste zo slecht met energie omgaan en het vaak niet eens weten.”

Machine learning algoritmen
De innovatie van ACS is erop gericht om de processen voor het verwarmen, koelen en ventileren van een gebouw beter te laten functioneren. De systemen worden met elkaar geïntegreerd en er worden slimme regelingen, gebaseerd op machine learning algoritmen, toegepast op de bestaande systemen. “We hangen gewoon een klein kastje naast de bestaande installatie, dat wordt het brein van de installatie, die het gebouw op de meest efficiënte manier gaat aansturen”, zegt Jeroen Jorna.

Overal energiewinst
Maar kan dit dan alleen met heel specifieke situaties en gebouwen? Het bedrijf zelf zegt dat ieder gebouw in aanmerking komt voor deze techniek, ook als het gebouw of de installatie al wat ouder is. Jeroen: “Het is misschien verrassend, maar echt ieder gebouw heeft hier baat bij. Oude gebouwen, omdat ze vaak nog niet zo efficiënt geregeld zijn, maar ook nieuwe gebouwen, waarvan je verwacht dat de aansturing net zo modern is als de systemen zelf en de bouwmaterialen.

Game changer
“Het levert écht overal energiewinst op en dat is nu hard nodig”, vertelt Bartelink. Wat het bedrijf zoekt in de Verenigde Staten? Naar eigen zeggen geen directe uitbreiding naar de Amerikaanse markt. “Het zou natuurlijk mooi zijn om een paar nieuwe klanten binnen te halen, maar er zijn ook nog zo'n 250.000 Nederlandse gebouwen te gaan. Zo'n grote beurs kan een echte game changer zijn. We moeten mensen er nu echt van overtuigen dat we niet meer zonder dit soort systemen kunnen. Als we ieder gebouw voorzien van deze technologie, dan kunnen we gauw van het Russische gas af, en ook sneller van andere fossiele brandstoffen. Deze innovatie is onmisbaar in een duurzame toekomst.”

Nederlandse startup introduceert AI gedreven hybride warmtepomp

De Nederlandse startup Quatt heeft de ambitie om de komende tien jaar één miljoen Nederlandse woningen te verduurzamen met een ...

Hybride warmtepomp met OpenTherm aansturing

De nieuwe Elga Ace van Remeha is een hybride warmtepomp die functioneert met alle merken hr-ketels en past bij elk ...

Bundeling van krachten

Gepubliceerd op

Belimo is aangesloten bij Binnenklimaat Nederland, de vereniging die zich inzet om een gezond binnenklimaat te realiseren. Belimo is actief in de ontwikkeling, productie en verkoop van onder andere aandrijvingen, regelafsluiters en sensoren. Deze producten zijn nodig voor het juist (in)regelen en monitoren van klimaatinstallaties in gebouwen.

Wouter Wijma, voorzitter Binnenklimaat Nederland en Richard Daamen, managing director bij Belimo, delen een gezamenlijke missie: een gezond binnenklimaat realiseren in woningen, gebouwen en scholen. Meet- en regeltechniek is een belangrijk onderdeel daarvan. Wijma: “We kennen Belimo al vanuit de markt – een aantal leden van Binnenklimaat Nederland werkt nauw met ze samen – en hun lidmaatschap is voor onze branche een belangrijke aanvulling op onze missie om een gezond binnenklimaat te realiseren. Hierin kunnen we elkaar versterken.”

Daamen: “Er is – mede door corona – in de afgelopen jaren veel meer aandacht gekomen voor het binnenklimaat, maar er moet nog een hoop gebeuren. Met het lidmaatschap van Binnenklimaat Nederland verplicht je jezelf om het samen nog beter voor elkaar te krijgen, daar wil ik graag aan bijdragen. Binnenklimaat Nederland is daarvoor een mooi platform. We kunnen van elkaar leren en samen onze boodschap vertellen.”

Belimo is ook een van de initiatiefnemers van het Vakcentrum Binnenklimaattechniek voor de utiliteit aan het ROVC in Ede. Met deze praktijkgerichte opleiding wordt de monteur van de toekomst op het gebied van klimaattechniek opgeleid. Daamen: “De sector heeft nodig kennis en kunde nodig om aan de groeiende vraag naar een gezond binnenklimaat te kunnen voldoen.”

Eerste cursus van start in nieuw vakcentrum voor binnenklimaat

Technisch opleider ROVC wordt in samenwerking met brancheorganisatie Binnenklimaat Nederland een vakcentrum voor binnenklimaattechniek voor de utiliteit. Hiermee is voor ...

Gezond binnenklimaat: het kwartje is gevallen

Ventilatie en het belang van een gezond binnenklimaat beginnen eindelijk écht te landen. Te langzaam en te laat? Zeker, maar ...

Energiebeheer en -facturering inéén

Belimo, fabrikant van klepaandrijvingen, regelkleppen en sensoren voor verwarmings-, ventilatie-, en luchtbereidingstechnologie, introduceert een assortiment Belimo Energy Valves™ en energiemeters, ...

Website Belimo ingrijpend vernieuwd

Belimo heeft haar website vernieuwd. De fabrikant van elektrische aandrijvingen-, klep- en sensoroplossingen voor verwarmings-, ventilatie- en airconditioningsystemen heeft onder ...

Regelafsluiters en mengkranen

Gepubliceerd op

Resideo heeft het assortiment regelafsluiters en mengkranen geactualiseerd. Er wordt momenteel gewerkt aan het voltooien van de volledige productlijn. Naast de bestaande standaardproducten volgen er binnenkort aanvullende uitvoeringen. Bij de uitbreiding en vernieuwing van deze productlijn vereenvoudigt Resideo de artikelnummers en herintroduceert zij de naam ‘Centra’. De afmetingen en uitvoeringen van de producten blijven ongewijzigd. Zo blijven ze 100% uitwisselbaar met eerdere versies. Resideo biedt een garantie van 5 jaar op het hele regelafsluiter- en mengkraanassortiment. 

Druk- onafhankelijke inregel- en regelafsluiter

Met de AB-QM 4.0 regelafsluiters, breidt Danfoss zijn productrange van drukonafhankelijke regelafsluiters voor  HVAC verwarmings- en koelsystemen uit. De afsluiters ...

Instelling van regelafsluiters real time op afstand

Instelling van regelafsluiters real time op afstand Dankzij de integratie van Modbus in de MD15- en MD50-actuatoren voor regelafsluiters, brengt ...

Compacte thermostatische onderbouw mengkraan met vernieuwd design

Watts introduceert dit najaar een nieuwe generatie verchroomde thermostatische onderbouw mengkranen type MINIMIXing. Dit type mengkraan is uitermate geschikt als ...

Mengkranen zonder zichtbare sensor

Met Touchfree breidt Dornbracht zijn programma wastafelmengkranen (wand- en staande modellen) uit met contactloze bediening. Gebaseerd op een actieve herkenning ...

Nauwkeurige meting van vochtigheid en temperatuur

Gepubliceerd op

Catec heeft een digitaal sensor-element voor uiterst nauwkeurige vochtigheids- en temperatuurmeting in haar assortiment. Het sensor-element HTE501 van E+E Elektronik biedt een meetnauwkeurigheid tot ±1,8% RV incl. hysterese en ±0,2 °C.  De E+E-sensorcoating en de geïntegreerde constante stroomverwarmer zorgen voor betrouwbaarheid en duurzaamheid van het sensorelement, ook in ruwe, vuile en condenserende omgevingen. De DFN-behuizing, die 2,5 x 2,5 x 0,9 mm meet, en de I2C-interface maken een eenvoudige montage en communicatie mogelijk.

Geïntegreerde hysteresecompensatie zorgt ervoor dat het sensorelement altijd binnen zijn tolerantievenster blijft, zelfs wanneer het vochtgehalte stijgt of daalt. Met een temperatuurbereik van -40 °C tot 135 °C is het HTE501-sensorelement geschikt voor een breed scala aan toepassingen.

Geschikt voor veeleisende bedrijfsomstandigheden
Het actieve sensoroppervlak van de HTE501 is permanent beschermd tegen vuil en corrosieve afzettingen door de gepatenteerde E +E-sensorcoating. Deze speciale beschermende coating is oorspronkelijk ontwikkeld voor industriële toepassingen en zorgt voor uitstekende meetprestaties en langdurige stabiliteit, zelfs onder veeleisende omstandigheden. Het sensorelement kan daarom in ruwe omgevingen worden gebruikt zonder dat extra beschermingsopties zoals een membraanfilter of filterdoppen nodig zijn.
De geïntegreerde constante verwarming door elektrishce stroom, die naar behoefte kan worden geactiveerd, houdt het sensorelement op overtemperatuur en voorkomt zo condensatie en afzettingen veroorzaakt door condensatie. Op deze wijze wordt het dauwpunt zeer accuraat bepaalt.

Directe meetwaarde-uitgang via I2C-interface
De gemeten waarde-output is gebaseerd op het I2C datacommunicatieprotocol. De gemeten waarden zijn beschikbaar in 16 bit integer formaat en kunnen direct worden verwerkt. Naast de vochtigheids- en temperatuurwaarden wordt ook het dauwpunt berekend. 8 individueel instelbare I2C-adressen maken het mogelijk om met meerdere sensor-elementen op één I2C-bus te communiceren.

Schaalvergroting op het gebied van drukbehoud in HVAC-installaties

Gepubliceerd op

Spirotech neemt het Oostenrijkse familiebedrijf EDER over, voor de technologie, kennis en ervaring op het gebied van drukbehoud in HVAC-installaties. Drukbehoud in installaties is van belang om de kwaliteit van het systeemwater te kunnen beheersen en als gevolg daarvan de prestaties en levensduur te optimaliseren. De beide familiebedrijven werken al meer dan tien jaar samen. Vanaf 1 januari 2022 worden alle drukbehoudactiviteiten en circa 90 medewerkers van EDER Heizung (serviceverlening) en Anton EDER (productie en verkoop) onderdeel van Spirotech.

Met de overname van EDER’s technologie, kennis en serviceverlening voor drukbehoud, versterkt Spirotech het aanbod van oplossingen om de systeemwaterkwaliteit te verbeteren. Verder leveren het complementaire productportfolio, de schaalvergroting en integratie van beide organisaties synergievoordelen en groeikansen op. Voor EDER levert deze overname een betere toegang tot de wereldmarkt op en continuering van de bedrijfsactiviteiten.

Bedrijfscultuur en waarden
“Wij hebben voor Spirotech gekozen op basis van onze ervaringen tijdens ruim tien jaar samenwerken”, zegt Alfred Eder, Sales Director van Eder. “Net als EDER is Spirotech een familiebedrijf waarin al ruim 65 jaar het leveren van kwaliteit voorop staat en de kennis en ervaring van alle medewerkers belangrijke onderscheidende waarde is. Daardoor worden onze medewerkers onderdeel van een bedrijf met dezelfde cultuur en waarden als dat zij altijd al gewend zijn”. Spirotech Operations is voortaan verantwoordelijk voor de ontwikkeling, productie en supply chain van de drukbehoudproducten, terwijl EDER sales en service een onderdeel wordt van het Spirotech DACH-salesteam, binnen Spirotech Commercial.

Investeren in groeikansen
“Omdat HVAC-installaties een steeds belangrijker onderdeel worden van duurzame woningen, kantoren en industriecomplexen, blijven wij ook de komende jaren investeren in groeikansen”, zegt Paul de Bruin, Chief Commercial Officer van Spirotech. Hans Jacobs, Chief Operating Officer van Spirotech vult aan: “Door het bundelen van de kennis en ervaring van Spirotech en EDER met innoveren en het leveren van kwaliteitsproducten en diensten, kunnen wij oplossingen beter en sneller toekomstbestendig maken. De productie van het Spirotech-assortiment is en blijft gehuisvest in Helmond en wordt hier de komende jaren uitgebreid om te kunnen blijven voldoen aan de verwachte marktgroei. Verder hebben wij in Oostenrijk alvast extra grond gekocht in Leisach, voor het eveneens kunnen uitbreiden van onze productiecapaciteit voor de verwachte toenemende vraag naar drukbehoudproducten.”

Energiebeheer en -facturering inéén

Gepubliceerd op

Belimo, fabrikant van klepaandrijvingen, regelkleppen en sensoren voor verwarmings-, ventilatie-, en luchtbereidingstechnologie, introduceert een assortiment Belimo Energy Valves™ en energiemeters, waarmee energiemeting, energieregeling en IoT-gebaseerde facturering in één unit worden geïntegreerd.

De eenheid van de gecertificeerde Belimo Energy Valve™ en de thermische energiemeter van Belimo maakt een transparant energiebeheer mogelijk. De twee werelden van energieregeling en gecertificeerde energiemeting en -facturering worden verenigd in één unit. Het nieuwe assortiment meet en bewaakt stromen en energieverbruik in verwarmings- en koelsystemen met directe, op IoT-gebaseerde kostenberekening.

Gecertificeerd en goedgekeurd
De nieuwe thermische energiemeters van Belimo zijn gecertificeerd overeenkomstig EN1434/MID en zijn uitgerust voor directe facturering of op IoT-gebaseerde facturering op afstand. Ze zijn goedgekeurd volgens de MID voor warmtemeting in zuiverwatersystemen en de permanente glycolbewaking houdt in dat een alarm kan worden geactiveerd als er glycol in het water aanwezig is. Dit zou anders namelijk de energiemetingen negatief beïnvloeden. Bij niet MID-gecertificeerde meters zorgt Belimo's gepatenteerde automatische glycolbewaking en -compensatie ervoor dat de meting nauwkeurig blijft, ongeacht het type of de concentratie glycol.

Geïntegreerde thermische energiebeheer
De Belimo Energy Valve™ regelt onmiddellijk het debiet (drukonafhankelijk) en optimaliseert de energietoevoer naar de verbruiker. Door het samenbrengen van de gecertificeerde thermische energiemeter en de verbeterde Belimo Energy Valve™ maakt Belimo zijn intrede in het geïntegreerde thermische energiebeheer. Deze eenheid biedt een directe integratie in het gebouwbeheersysteem (GBS) of in op IoT-gebaseerde monitoring platforms, met op IoT-gebaseerde monitoring, tools voor prestatieverbetering, en factureringsgegevens. De in de Belimo Energy Valve™ geïntegreerde Delta T-manager meet continu het temperatuurverschil en vergelijkt dit met de door de gebruiker gedefinieerde vaste limiet. Door het temperatuurverschil tussen aanvoer en retour bij elke warmtewisselaar te meten, worden zo laag mogelijke pompenergiekosten gegarandeerd. De geïntegreerde logica voorkomt lage temperatuurverschillen bij de warmtewisselaar, terwijl het comfort behouden blijft.

Configuratie en onderhoud via smartphone
De Belimo Energy Valve™ en de thermische energiemeters kunnen worden geïntegreerd met behulp van Power over Ethernet. Hierdoor kan het apparaat van stroom worden voorzien en kunnen de gegevens tegelijkertijd via dezelfde ethernetkabel worden verzonden. Dit vereenvoudigt de installatie, voorkomt bedradingsfouten en maakt een plaatselijke voedingsbron overbodig, aldus de fabrikant. Een NFC-interface (Near Field Communication) maakt configuratie en onderhoud rechtstreeks via een smartphone mogelijk.

Garantieverlenging
De verbinding met de Belimo-cloud biedt een verlenging van de garantie van 5 naar 7 jaar. Door een digitale kopie van de Energy Valve in de cloud op te slaan, kunnen geautoriseerde gebruikers bovendien rechtstreeks met de gegevens werken of kunnen eigenaren van de Belimo Energy Valve™ een derde partij machtigen om facturerings- of analysediensten te verlenen.

Imago-risico warmtepomp

Gepubliceerd op

De warmtepomp is aan een gestage opmars bezig, maar loopt een flink imagorisico. Dat zegt Michel van Bronkhorst van het Opleidingscentrum GOº voor de koudetechniek. “We zien helaas dat het vaak mis gaat bij het berekenen, plaatsen en inregelen van deze systemen. Het gevolg is dat installaties slecht presteren en daardoor ook nog eens energie gaan slurpen in plaats van besparen”.

Meten, weten en goed inregelen zijn essentieel voor het goed functioneren van warmtepompen en airco-units die vaak worden gebruikt om ’s winters te verwarmen maar ook om ’s zomers te koelen. Van Bronkhorst: “Om die installaties goed te laten functioneren is voldoende elementaire kennis nodig van de natuurkundige processen waarmee deze installaties werken. Alles wat koeltechnisch niet goed presteert wordt elektrisch gecompenseerd. De klant krijgt daarvan de rekening gepresenteerd.”

Ins en outs
Van Bronkhorst: “We zien dat installatiebedrijven zich steeds meer toeleggen op het plaatsen van warmtepompen. Dat is een goede ontwikkeling, omdat deze nieuwe techniek een bijdrage kan leveren aan energiebesparing en energietransitie. Het gevaar is dat installateurs vaak nog onvoldoende kennis hebben van de ins en outs van de techniek. Wij zijn ervoor om die kennis toe te voegen.”

Regelmatig fout
Er zijn fabrikanten en groothandels die inzien dat de werking van hun installaties staat of valt met deskundigheid waarmee de benodigde capaciteit is uitgerekend, in combinatie met het plaatsen en inregelen. En nog gaat het regelmatig fout, zegt Van Bronkhorst. Hij constateert dat de fabrikant dan ten onrechte de schuld krijgt. “Bij Opleidingscentrum GOº (zie kader, red) leiden we honderden installatiemonteurs op. Het vereist specifieke kennis om te begrijpen hoe warmtepompen en aircosystemen in de winter verwarmen en in de zomer kunnen koelen en hoe dat energie-technisch werkt. Het energiegebruik dat je in de winter bespaart, kun je in de zomer aanwenden om te koelen. Dat is heel fijn in zomers waarin hittegolven steeds vaker voorkomen. Maar het werkt alleen als de capaciteit goed is berekend en de installatie nauwkeurig is ingeregeld. Doe je dat niet goed, dan krijg je ontevreden klanten.”

Halvering
Van Bronkhorst noemt een voorbeeld uit zijn eigen omgeving. Voor een goede kennis had hij een berekening gemaakt voor een lucht/lucht-warmtepomp in huis. Hij kwam uit op een installatie van 6 kW. “Die kennis schrok wel van de aanschafprijs van de benodigde installatie en vroeg nog wat andere offertes aan. Een paar weken later kwam hij bij me met de berekening van een installateur. Volgens die offerte was 3,5 kW voldoende. Het betekende voor hem een halvering van het investeringsbedrag, dat is natuurlijk nogal wat. Maar wat ik hem met grote moeite kon duidelijk maken was dat de capaciteit van de installatie niet alleen bepalend is voor het warmtecomfort in huis, maar ook voor het elektriciteitsgebruik. Met een kleinere capaciteit zou hij opgescheept zitten met een energieslurper van jewelste”.

Verantwoordelijkheid
Van Bronkhorst vindt dat de installatiebranche en zijn eigen branche samen de verantwoordelijkheid moeten nemen om met voldoende kennis en expertise klanten te adviseren over plaatsing en werking van de steeds geavanceerdere apparatuur die momenteel op de markt komt. “Het draait allemaal om kennis en kunde. De klant – zeker particulier – let meestal vooral op het investeringsbedrag. Ik weet dat er bedrijven zijn daar handig gebruik van maken, de doos uitpakken, de installatie aan de muur schroeven en er weer vandoor gaan. Dan praten we ook over het veilig omgaan met koudemiddel, waarvoor installateurs wettelijk gecertificeerd moeten zijn. Die bedrijven berokkenen niet alleen onze sectoren schade, maar dragen ook bij aan scepsis over de klimaatdoelstellingen. Dat moeten we niet willen.” De certificering zoals in het voorbeeld hiervoor beschreven geldt overigens alleen voor synthetische koudemiddelen tot 3 kg koudemiddelinhoud of 5 ton CO2 equivalent (training f-gassen categorie 2)

Goed inregelen is bepalend
De meet- en regeltechniek in de installaties is geavanceerd, maar bepalend voor het succes is de kennis van degene die inregelt, zegt Van Bronkhorst. “Moderne warmtepompen hebben een gemiddeld rendement van 4 SCOP. Zet dat even af tegen een moderne gasgestookte cv-ketel met een rendement van 0,9. Het rendement van een cv-ketel haal je door het directe karakter van het systeem eigenlijk altijd; een cv-ketel heeft altijd overcapaciteit en kan pieken. De opbrengst van de warmtepomp staat of valt met het inregelen en het begrip van de werking van het warmtetransport in het koelsysteem.”

Veilig gebruik
De nieuwste trend bestaat uit de opkomst van warmtepompen die werken met natuurlijke koudemiddelen, zoals koolwaterstoffen, waaronder propaan. Die installaties hebben het voordeel dat ze functioneren met een traditionele warmteafgifte, zodat deze warmtepompen een cv-ketel één-op-één kunnen vervangen. De installateur en de gebruiker moeten zich dan wel bewust zijn van de risico’s omdat propaan bij onjuist gebruik een explosie- en brandgevaar geeft. Ook hiervoor geldt dat kennis en kunde bepalend zijn voor een effectief en veilig gebruik” 

Dit is een artikel uit de print-editie van het vakblad IZ. De digitale edities van IZ zijn gratis te raadplegen via www.installateurszaken.nl. Liever een print-editie op uw deurmat? Maak dan gebruik van onze tijdelijke actie en meld u nu aan voor een gratis abonnement op IZ via www.installateurszaken.nl

Techniek Nederland pleit voor meer vrouwen in techniek op Girls day

De carrièrekansen voor meisjes en vrouwen in de techniek zijn groter dan ooit. Toch is op dit moment nog maar ...

“Er zijn méér technici nodig op alle opleidingsniveaus”

In de aanloop naar de Tweede Kamerverkiezingen wijst Techniek Nederland voorzitter Doekle Terpstra de politiek op het belang van het ...

Nederlander ziet zichzelf niet snel in de techniek werken

Hoewel Nederlanders de kansen kennen van het technische vakgebied, laten ze werken in de technische branche liever aan een ander ...

Welkom vakman of vakvrouw!

Op één van de publieke omroepen volgde ik eens een tweedelige uitzending over het vmbo-onderwijs. Ik heb met belangstelling en ...

Zoneventielsets retour vanwege verkeerde toepassing

Gepubliceerd op

Fabrikant Caleffi merkt dat er steeds vaker zoneventielsets retour komen vanwege een verkeerde toepassing. Alle types hebben dezelfde werking, hetzelfde uiterlijk en dezelfde technische specificaties. Het grote verschil zit ‘m echter in de toepassing van de zoneventielset.

Binnen het assortiment van Caleffi is er de keuze tussen 3 types zoneventielsets. Deze zijn alle geschikt voor toepassing in stadsverwarming en/of tweewegzoneregeling van cv-installaties, voor zowel verwarming- als koelsystemen. Voor de regeling van de kamertemperatuur kunnen alle aan/uit zwakstroomthermostaten worden gebruikt.

Stekkerklaar
De zoneventielsets zijn uitgerust met een synchrone servomotor en een afsluitklep met veerretour. Ze zijn stekkerklaar. Door de voorgemonteerde thermostaataansluiting (24V), zijn er geen andere transformators of kabels nodig. Ten slotte zorgt een knelaansluiting voor een eenvoudige installatie van het zoneventiel.

Verkeerd toepassen
Alle types hebben dezelfde werking, hetzelfde uiterlijk en dezelfde technische specificaties. Het grote verschil zit in de toepassing van de zoneventielset. Hetgeen wat je wilt aansturen, bepaalt welk type je nodig hebt. Gebruik je hem enkel als naregeling, dan is de 642622 de juiste keuze. De 642522 en 642223 worden vaak door elkaar gehaald. Het ventiel is dan ook gelijkaardig voor beide producten, maar het verschil zit hem in de motor. Zoneventiel 642522 is uitgerust met een servomotor met microschakelaar, terwijl de 642523 een servomotor heeft met reed contact. De capaciteit van de 642522 is goed voor het aansturen van bijvoorbeeld een circulatiepomp, maar dit type is niet geschikt voor het aansturen van een opwekker zoals een ketel. De 642523 daarentegen is speciaal ontworpen voor het aansturen van opwekkers.
Wanneer je de 642522 met eindcontact gebruikt om een ketel aan te sturen, zal de ketel niet altijd reageren. Er zal niks stukgaan, maar het zal ook niet optimaal werken.Wanneer je de 642523 met reed contact gebruikt om een pomp aan te sturen, zal de pomp stukgaan.

Groen en digitaal

Gepubliceerd op

De bouw digitaliseert. Door de pandemie krijgt het proces een extra impuls. Expert Menno Lammers (PropTech for Good) legt uit op welke manier en wat de doorwerking is op het gebied van sensoring.

Het afgelopen jaar heeft de bouw- en installatiesector digitale oplossingen omarmd, constateert Lammers. De voorlopers zijn zonder twijfel de grotere partijen in iedere subdiscipline. “Voor hen begint BIM bij wijze van spreken al ‘verouderd’ te raken.

Woonfabrieken
‘Groen en digitaal’ lijkt de slogan te zijn geworden, zegt Lammers. Die digitalisering is niet alleen nodig vanwege de pandemie, maar ook om het tekort aan handjes op te vangen. “Er zijn nu al diverse spelers die ‘woonfabrieken’ ontwikkelen, met Plug & Play oplossingen.” Denk aan Van Wijnen, VolkerWessels, maar ook een buitenlandse partij als het Estlandse Harmet dat nu de Nederlandse markt aan het verkennen is.

Duurzaamheid meten
Daarnaast is de digitaliseringsslag nodig om duurzaamheidsambities naar de praktijk te kunnen vertalen. Dankzij digitale tags valt eenvoudig te achterhalen welke materialen bijvoorbeeld in een gebouw zijn verwerkt, waar ze vandaan komen en hoe circulair ze écht zijn. Ook dragen digitale oplossingen bij aan het vereenvoudigen van processen binnen de gebouwde omgeving en verschaffen ze inzicht in de prestaties van gebouwen. En naar verwachting zullen ook gebouwpaspoorten en Digital Twins steeds belangrijker worden.

Sensoren
Een belangrijke rol in dit proces spelen sensoren. Er is nu al een breed scala aan sensoren op de markt die gebruikt worden voor Indoor Positioning, de bezettingsgraad, het meten van de luchtkwaliteit en het energiegebruik, alarmering bij waterlekkages en voor de toegangscontrole en onderhoudswerkzaamheden. “Denk bijvoorbeeld aan sensors die meten wanneer een prullenbak vol zit en dan een seintje geven.”

Woningbouw
Het lijkt erop dat sensoren sneller ingang vinden in de utiliteit dan in de woningbouw. Maar ook daar verwacht Lammers dat er flinke stappen worden gezet. “Van het meten van energiegebruik en lekkages tot Predictive Maintenance; het werkgebied van de installateur gaat erdoor veranderen.”

Advies installateurs
“Ik adviseer de kleine en middelgrote installateur om je te alvast te gaan verdiepen in de materie. De installateur van de toekomst heeft ambachtelijke vaardigheden, maar zal ook thuis moeten zijn in ICT. Installaties worden steeds slimmer. Ga eens spelen met tools en oplossingen als Visitt.io, AskPorter, Faciltee, Smartvatten en Airthings en kijk hoe ze jouw werk eenvoudiger kunnen maken en/of extra waarde kunnen toevoegen.”

Dit is een artikel uit de print-editie van het vakblad IZ. De digitale edities van IZ zijn gratis te raadplegen via www.installateurszaken.nl. Liever een print-editie op uw deurmat? Maak dan gebruik van onze tijdelijke actie en meld u nu aan voor een gratis abonnement op IZ via www.installateurszaken.nl

Hoekregelkraan als hygiënesensor

Schell heeft meer dan 70 jaar geleden de hoekregelkraan uitgevonden. Tot op heden zijn ervan wereldwijd meer dan 7 miljard ...

Speciale luchtbehandeling moet voor ‘virusvrije’ lift zorgen

In kantoor The Edge wordt één van de liften voorzien van een nieuw ontwikkeld, compact inbouw-luchtbehandelingssysteem dat zorgt voor schone, ...

Test met opwekking én opslag van duurzame energie in pilotwoning

Een geïntegreerd systeem voor PV-thermische energieopwekking met seizoensgebonden energieopslag. In Helmond bouwen studenten van de TU EIndhoven samen met woningcorporatie ...

Aanraakvrije bedieningsplaten in Wildlands Adventure Zoo Emmen

Juist in deze tijd is het voorkomen van de overdracht van virussen belangrijk. Met de aanraakvrije wc- en urinoirbedieningsplaten van ...

BENG, een update

Gepubliceerd op

Op 1 januari 2021 gaat het nieuwe ‘Stelsel Energieprestatie Gebouwen’ van start, met nieuwe eisen aan gebouwen en nieuwe rekenmethoden. Inmiddels is het duidelijk wat de gevolgen zijn. Die zijn relevant voor zowel installateurs als installatieadviseurs. In dit artikel bespreken we de hoofdlijnen, zodat u goed geïnformeerd het nieuwe jaar in kunt gaan.

Eerst een korte opfrisser: BENG staat voor Bijna Energie-Neutrale Gebouwen en is de opvolger van de EPC, die sinds 1995 gebruikt wordt om stapsgewijs strengere eisen te stellen aan de energieprestatie van nieuwbouw. Er komen nu aparte eisen voor drie belangrijke aspecten van een (bijna) energieneutraal gebouw, berekend met een nieuw opgezette rekenmethode: de NTA 8800.

Indicatoren
De eerste indicator (BENG-1) stelt een maximum aan de energiebehoefte voor verwarming en koeling. Daarmee wordt een goed bouwkundig ontwerp gewaardeerd. BENG-2 stelt een grens aan het vooraf berekende gebruik van fossiele energie, en waardeert daarmee de toepassing van energiezuinige technieken. Die twee eisen worden uitgedrukt in kWh/m2.jaar, onafhankelijk van de energiedrager, dus ook als het niet gaat om een all-electric oplossing. Het gaat daarbij om zogenaamde ‘primaire energie’, die niet een-op-een vergelijkbaar is met kWh op de elektriciteitsmeter. De derde eis stelt toepassing van hernieuwbare energie in elk plan verplicht. Nog niet 100%, daarom is het ‘bijna’ energieneutraal. Voor woningen komt er daarnaast een eis die betrekking heeft op het risico op temperatuuroverschrijding in de zomer: de ‘TO-juli’. Uit de eerste ervaringen blijkt dat juist deze een grote invloed zal gaan hebben op het energieconcept en dus op de toe te passen installaties.

Energielabel
Voor bestaande gebouwen komt er een nieuw energielabel. Dat wordt gebaseerd op dezelfde NTA 8800. Dat betekent dat alle technieken die beschikbaar zijn voor nieuwbouw, nu ook gewaardeerd kunnen worden voor bestaande gebouwen. Omdat ook het Energielabel uitgedrukt gaat worden in kWh/m2, net als BENG-2, zal ongeveer de helft van de gebouwen hetzelfde label houden en kan het andere deel net in een andere labelklasse uitkomen. Voor woningen geldt bovendien dat het doe-het-zelf-label voor particulieren, met 10 vragen, komt te vervallen. Als je een nieuw Energielabel nodig hebt, bijvoorbeeld bij verkoop, dan moet er een gediplomeerd adviseur komen inspecteren. Bestaande Energielabels houden overigens hun geldigheid van 10 jaar.

Ingrijpend

Terug naar de nieuwbouw, want daar zijn de gevolgen het meest ingrijpend. In de utiliteitsbouw zien we dat het voldoen aan de tweede en derde BENG-eis de grootste uitdaging zal vormen. De tweede eis betekent dat er bij systeemselectie goed zal moeten worden gelet op het systeemrendement en op de energievraag van pompen, ventilatoren en andere vormen van hulpenergie. De eis voor hernieuwbare energie vraagt nog wel wat toelichting. Die omvat meer dan uitsluitend het plaatsen van PV-panelen op het dak. Ook het benutten van omgevingsenergie telt mee, zoals bij de inzet van warmtepompsystemen of vormen van warmte/koude-opslag. Zonthermische systemen zijn interessant bij gebouwen met een hoge tapwatervraag zoals sportaccommodaties of in de zorg.

TO-juli
Bij woningbouw is van de BENG-eisen de tweede indicator veelal het meest kritisch. Toch zien we bij inzet van warmtepompen, met een gebruikelijke COP voor verwarming en tapwater, dat het realiseren van de eis goed mogelijk is. De meeste aandacht bij woningen en appartementengebouwen vraagt, zoals eerder gezegd, het voldoen aan de nieuwe eis met betrekking tot het risico op oververhitting. In de BENG-berekening wordt daarvoor automatisch het indicatiegetal TO-juli berekend. Als daaraan voldaan wordt, mag aangenomen worden dat het risico op oververhitting voldoende mate beperkt is. Het is echter geen garantie: in de praktijk blijft men daarvoor afhankelijk van het weer en van het gedrag van de bewoner. Het TO-juli-getal kan worden beïnvloed door de toepassing van passieve maatregelen zoals zonwering en zonwerend glas, die opwarming voorkomen óf extra ventilatievoorzieningen die in de zomernacht de warmte kunnen afvoeren. Nieuw is dat daarbij speciale zomernachtventilatieluiken meetellen in de berekening. In het buitenland zijn die al regelmatig te zien.

Koeling
Naast de bouwkundige maatregelen is het aanbrengen van een koelsysteem in woningen een mogelijkheid. Nu warmtepompen meer en meer de standaard worden, is die stap veel minder groot dan voorheen. Bij bodemsystemen is het feitelijk een noodzaak voor een goed thermisch evenwicht in de bodem. Dat levert bovendien veel comfort op tegen zeer lage energiekosten: alleen de circulatiepomp hoeft te draaien. In de BENG-uitkomsten zie je dat nauwelijks terug. Bij lucht/water-warmtepompen is de mogelijkheid voor koeling er (afhankelijk van het type) ook, maar dan wordt de warmtepomp ingezet en stijgt de BENG-2 uitkomst mee. Soms is dan compensatie in de vorm van PV nodig. Let wel altijd op de geschiktheid van het afgiftesysteem in verband met het condensrisico; het blijven per slot van rekening vormen van Hoge Temperatuurkoeling.

Vrijstelling
Voor vrijstelling van de TO-juli-eis is het bovendien nodig dat een koelinstallatie voldoende capaciteit heeft en alle verblijfsruimten bedient. Een losse split-unit in een werkkamer levert dus wel een hoger energiegebruik in BENG-2, maar geen vrijstelling van de TO-juli-eis op. Ook van systemen die de ventilatielucht in een woning koelen is niet altijd zeker of de capaciteit voldoende toereikend is. Omdat TO-juli niet meer is dan een indicatie, is het altijd mogelijk om het risico op oververhitting nauwkeurig te berekenen. Daarvoor is de methode GTO (gewogen temperatuur overschrijding) aangewezen, waarbij hogere temperaturen zwaarder meetellen. Dat is werk voor een hierin gespecialiseerde adviseur.

Elektrisch verwarmen
Als alternatief voor een warmtepomp wordt ook regelmatig gekeken naar elektrisch verwarmen. De elektrische cv-ketel kan daarbij direct overgeslagen worden: die voldoet niet aan de eisen uit de Ecodesign-richtlijn en een verwarmingssysteem met een dergelijke opwekker voldoet ook niet aan het minimale systeemrendement. Lokale elektrisch verwarming is echter wel een mogelijkheid, bijvoorbeeld met elektrische radiatoren of IR-panelen. Dan is wel aanvullende elektrische opwekking vereist om te voldoen aan het minimale percentage hernieuwbare energie (BENG-3). Dat betekent flink wat PV op het dak. Daarbij hoort de afweging of de lagere investeringskosten opwegen tegen de hogere energiekosten. Indicatieve berekeningen wijzen uit dat dit vooral bij kleine appartementen of bij zeer goed geïsoleerde woningen het geval kan zijn, door de lage warmtevraag.

Certificering
Tot slot: bent u zelf betrokken bij het maken van energieprestatieberekeningen of het afmelden van Energielabels? Hou er dan rekening mee dat vanaf 1 januari alle berekeningen die een formele status krijgen, zoals bij een bouwaanvraag, gemaakt moeten worden door een gediplomeerd adviseur die werkt bij daarvoor een gecertificeerd bedrijf. Op dit moment is het daarom aardig druk bij zowel opleiders als exameninstituten 

Auteur: Harm Valk, Senior-adviseur en partner Nieman Raadgevende Ingenieurs, tevens voorzitter Projectgroep NTA 8800

Dit is een artikel uit de print-editie van het vakblad IZ. De digitale edities van IZ zijn gratis te raadplegen via www.installateurszaken.nl. Liever een print-editie op uw deurmat? Maak dan gebruik van onze tijdelijke actie en meld u nu aan voor een gratis abonnement op IZ via www.installateurszaken.nl

ENG
Alles overziend lijkt de invoering van de BENG-eisen voor de installateur in technische zin een beperkte stap vooruit. De transitie naar aardgasvrije gebouwen als norm voor nieuwbouw is immers al eerder gezet. Eisen aan het systeemrendement en de regelbaarheid van installaties zijn ook al eerder van kracht geworden. De nieuwe focus op zomercomfort zal echter wel consequenties hebben, met vaker de toepassing van actieve koeling, geavanceerde vormen van natuurlijke (nachtventilatie) of de aansturing van zonwering. In de planontwikkeling moet voor het voldoen aan de energieprestatie-eisen op meerdere parameters tegelijkertijd worden gestuurd. Dat vraagt kennis en inzicht. De installateur kan daaraan zeker bijdragen. De ontwikkeling gaat ook door; op termijn wordt het ENG: een energieneutrale gebouw, dat ook nog eens klimaatadaptief en circulair moet zijn. Uitdagingen genoeg dus in het vakgebied.

Rekenen met BENG

NEN 7120 maakt binnenkort plaats voor NTA 8800. De BENG-rekenmethodiek vraagt om een andere benadering van het ontwerpproces. Ventilatie- en ...

BENG: een laatste update

Op 1 januari 2021 gaat het nieuwe ‘stelsel Energieprestatie Gebouwen’ van start, met nieuwe eisen aan gebouwen en nieuwe rekenmethoden ...

‘BENG-ready’ bodemwarmtepomp

De nieuwe Compress 7001i LWMF is het eerste model van een serie bodemwarmtepompen die Nefit Bosch op de Nederlandse markt ...

Via e-learning een betaalbare BENG

Voor opdrachtgevers en professionals in de bouw- en installatiesector is er nu een online platform, AZEB Learn, waarmee via e-learning ...

Digital rocks

Gepubliceerd op

Een van de grote versnellers van innovatie is digitalisering. De snelle ontwikkelingen in ‘digital’ brengen structurele veranderingen in de branche. Geen enkel bedrijf of organisatie ontkomt aan de impact van digital. In een sectoranalyse van een bank, met de titel ‘Digitalisering in de bouw – een wereld te winnen’, las ik eens hoe de digitalisering de bouw raakt. Ondanks dat dit rapport wat ouder is, is het goed de inhoud te bekijken.

Vanuit het rapport zijn de parallellen naar de installatiebranche onmiskenbaar te maken. Ik lees er diverse kansen in voor de sector. Het proces van digitalisering zorgt ervoor dat sectorbedrijven van correctief onderhouden naar predictive beheren gaan. Door 24/7 de technische oplossingen en onderliggende producten en diensten te monitoren, zijn we in staat harde prestatiegaranties af te geven. Diezelfde data zorgen ervoor dat voorraden naar beneden gaan. Sterker nog: ik verwacht binnen nu en 5 jaar de eerste 3D-printers die in aantallen kleine componenten op oproep produceren. Het brengt nieuwe business met andere verdienmodellen. Dat verdergaande digitalisering ook de werkgelegenheid gaat raken, staat voor mij als een paal boven water. De scheiding van capaciteits- en kennisbedrijven wordt scherper en daardoor ook de benodigde arbeidskrachten.

Het rapport beschrijft de invloed van digitalisering op processen, materiaal en arbeidsmarkt in de bouw. Onderwerpen waar digitalisering ook de branche raakt in ons voordeel. Want de essentie van digitalisering is technologie. De vele data die onze techniek verzamelt en in toenemende mate beschikbaar maakt, zorgt voor nieuwe kantelingen. De installatiebranche is – als het goed is – intrinsiek beter voorbereid op de impact van digitalisering. Installateurs die dit doorgronden, transformeren naar datagedreven servicebedrijven. Digital rocks!

Maarten van der Boon, maarten@novitek.nl
Vanuit zijn bedrijf Novitek helpt Maarten technische bedrijven in organisatiestrategie, innovatie en communicatie

Op onze nieuwsbrief abonneren

Ander relevant nieuws van onze redactie

Vraaggestuurd ventileren

Ventileren op basis van CO2 is een goede maatstaaf voor wat betreft de bezetting in een ruimte. In ontwerpen en ...

Installateur als duurzaamheidsambassadeur

Na een jaar lang proberen, onderzoeken en uitwerken in de praktijk, keert het tij voor wat betreft de uitvoering van ...

Van dromen op papier naar doen

De installatiebranche is volop in beweging. Rapporten als RADAR, CONNECT2025 en SCENARIO2040 schetsen een veelbelovende toekomst met een toonaangevende rol ...

Geen verandering zonder veranderen

Het voelt langer geleden dan het in werkelijkheid is: april 2020. Ik weet nog goed dat ik bij het schrijven ...

Van veldverwarming tot airco op hotelboot

Gepubliceerd op

Installatietechniek is vaak maatwerk. Bijna geen project is hetzelfde. Een goed voorbeeld hiervan zijn de installatieprojecten in dit artikel. Stuk voor stuk bijzondere projecten.

Veldverwarming
Alle clubs in de Eredivisie moeten altijd beschikken over een goed bespeelbaar veld. Bij RKC Waalwijk houden negen Quinta Ace 160 toestellen van Remeha het veld op de juiste temperatuur. De toestellen voorzien het veldverwarmingssysteem op energiezuinige wijze van warmte op het moment dat de weersomstandigheden hierom vragen. De status van de ketels is op afstand in te zien. Als een of twee ketels tijdens een wedstrijddag niet goed functioneren, springen de overige toestellen bij om de benodigde warmte te leveren.
Installateur: De Werkendamse Verwarmings Centrale

Vetvrij winkelcentrum
Tussen Leiden en Den Haag verrijst momenteel de Mall of the Netherlands. Op 117.000 vierkante meter vind je hier 230 winkels, 4000 parkeerplaatsen en een bioscoop met 1200 stoelen. Exploitant Unibail-Rodamco wil met het bouwproject Europa’s grootste viersterrenwinkelcentrum realiseren. De vele eetgelegenheden en restaurants zullen het vet dat bij het bereiden van eten wordt geproduceerd, af gaan voeren via ondergrondse, op maat gemaakte vetafscheiders. Kessel levert deze gigantische afscheiders. Het gaat om het type EasyClean met nominale grootte van NG25 en verschillende pompstations van het type Aqualift F XL Duo. Deze volautomatische vetafscheiders en pompstations blijven ook bij de grootste belasting werken.
Installateur: Sanitair-Installatie Hoogendoorn

Nauwelijks gasverbruik
In een particuliere woning in Berkel en Rodenrijs is de verwarming- en warmtapwaterinstallatie grondig aangepakt en verbeterd. Er is hier nu zo goed als geen gasverbruik meer. Voorheen was de woning voorzien van een cv-ketel en mv-ventilatie. De al aanwezige pv-zonnepanelen zorgden voor een overschot aan elektriciteit, die de bewoners zelf wensten in te zetten.
Er zijn twee zones gemaakt: beneden en boven met een aparte regeling. Een Flamco Flextherm Eco maakt nu het warm tapwater. Dit opslagapparaat wordt gevoed door de elektriciteit van de pv-zonnepanelen. De twee badkamers krijgen hiermee voldoende warm water. De cv-ketel dient als back up voor het tapwater maar heeft nog niet hoeven bijspringen.
De lucht uit de woning (keuken, badkamers) wordt via de Itho mv box de ventilatiewarmtepomp ingeblazen. De warmtepomp verwarmt de benedenverdieping met lucht van binnen en buiten. Een buitenunit is niet nodig. Via een dakdoorvoer komt er verse lucht naar binnen voor de aanvoer voor de warmtepomp.
Installateur: Gerard Metselaar Installatie techniek

 

Luchtverwarming én ventilatie
In Amersfoort zijn 10 XS-woningen gerealiseerd. Dit zijn zeer goed geïsoleerde all-electric starterswoningen met een breedte van 3,60 meter. Ze zijn opgebouwd met het Rockzero-concept van Rockwool. De luchtzijdige installaties zijn gerealiseerd door Megaduct. De elektrische Elan E van Brink Climate Systems verwarmt de woningen in twee zones; de woon- en slaapzone. In het luchtverwarmingssysteem is ook de ventilatie met warmteterugwinning (WTW) geïntegreerd. Deze ventilatie wordt door de Flair 300 WTW-unit van Brink gerealiseerd. Verontreinigde lucht wordt naar buiten afgevoerd en verse schone gefilterde lucht wordt na warmte-uitwisseling geïntegreerd in de Elan E luchtverwarmer. De engineers van Brink hebben dit luchtzijdige installatieconcept uitgerekend en uitgedacht.
De warme en verse lucht wordt door middel van kleine roosters kernzijdig in de vertrekken gebracht. Door de zeer goede isolatiewaarden en kierdichting worden deze woningen met een klein vermogen verwarmd. De Elan E heeft een verwarmingscapaciteit van maximaal 3,2 kW. De transmissieverliezen van de woningen blijven daar met minder dan 2,5 kW ruim onder.
Installateur: Heijmans

K(l)asse(n)werk
Ned Air heeft in samenwerking met Bosman van Zaal een luchtbehandelingskast ontwikkeld voor meerdere kassen van de Wageningse Universiteit Plant Research (WUR). De uitdaging was om ze te voorzien van verse geconditioneerde lucht waarbij geen enkele lekkage aan beide zijden mag optreden. Dit om contaminatie van de gewassen te voorkomen en ervoor te zorgen dat er geen pollen of andere deeltjes naar buiten komen. Om lekkage te voorkomen, is de luchtbehandelingskast voorzien van een tweetraps filtratiesysteem. Hierbij is de eerste filtersectie is voorzien van een ISO16890 ePM1 80% filter en de twee sectie van een Absolute™ HEPA H14 filter. Deze zijn zodanig gemonteerd dat beide filters vervangen kunnen worden vanaf de vuile zijde, dus vanuit de kas zelf.
Tijdens het servicen en reinigen van de filtersecties kan door middel van een luchtdichte (T4) klep, de filtersectie hermetisch worden afgesloten van de omgeving om zodoende contaminatie te voorkomen. De filtersectie is volledig uitgevoerd in RVS zodat reinigen/ontsmetten met waterstofperoxide mogelijk is zonder dat de luchtbehandelingskast hier schade van ondervind.
Ned Air heeft 90 luchtbehandelingskasten geleverd, die afzonderlijk van elkaar functioneren en de kassen individueel kunnen voorzien van een stabiel en optimaal geconditioneerd binnenklimaat. Verder zijn vier grote centrale luchtbehandelingskasten geleverd voorzien van warmteterugwinning om de kassen te voorzien van verse buitenlucht die benodigd is om overdruk in de kassen te realiseren
Installateur: Bosman van Zaal

Vloerverwarming sportcentrum
Het nieuwe sportcentrum Trivium in Etten-Leur telt vier squashbanen, vier hardcourtbanen, vier padelbanen en zes bowlingbanen. Uniek aan dit complex zijn de graveltennisbanen die afzonderlijk kunnen worden voorzien van een flexibel dak. Daarnaast is het complex uitgebreid met fitnesruimtes, fysioruimtes, voldoende horeca en een kinderdagverblijf.
Voordat de opdracht voor het aanleggen van de vloerverwarming in het gehele complex en in combinatie met een warmtepompinstallatie kon worden uitgevoerd is er tussen Robot Vloerverwarming en Van de Broek installaties zorgvuldig overleg geweest. Een project met meerdere grote ruimtes voor verschillende toepassingen vraagt om weloverwogen keuzes, calculeren, enginering en vooral (in dit concrete geval) proeftekeningen overleggen van de verschillende ruimtes om zo tot een passende vloerverwarmingsinstallatie te komen. Er wordt gewerkt met verschillende buisdiameters i.v.m. de afgifte, buislengte en montage in de vloer. Het zijn vragen die zorgen voor maatwerk.
Groothandel klimaattechniek Cevetech zorgde voor ‘just in time’ leveringen op het project zodat montagebedrijf PDM uit Dordrecht geen zorgen had over de beschikbaarheid van de vloerverwarmingsbuis en alles op tijd gemonteerd kon worden.
Installateur: van de Broek Installaties

Design radiatoren
In het nieuwe nhow hotel Amsterdam RAI vloeien hedendaagse kunst, design, gastronomie en culturele expressies samen. Het pand sleepte een vier sterren Breeam-NL Excellent oplevercertificaat in de wacht. Tijdens de hele bouwperiode was er aandacht voor de omgeving, het milieu en de veiligheid.
Door het hele hotel zijn energiezuinige klimaatsystemen van Jaga geïnstalleerd. Om de koudeval langs alle grote raampartijen te voorkomen, is de inbouwradiator Mini Canal geplaatst van 9 centimeter hoog. De Mini Canal zorgt voor een warm luchtgordijn: de koude luchtlaag van het raam wordt tegen de vloer aangezogen, opgewarmd en vermengd met de warmere bovenlucht, waardoor een gelijkmatige comforttemperatuur wordt bereikt. De Low-H2O warmtewisselaar zorgt voor maximale warmteafgifte tegen een laag energiegebruik.
Het binnenwerk van de Mini Canal is nauwelijks te zien. Het enige wat opvalt is het speciale designrooster, passend bij de stijl van de ruimtes. De afstand tussen de roosters is minimaal, waardoor er gemakkelijk een stoel of tafel op kan staan. In andere ruimtes, zoals de Skylounge, is gekozen voor de Mini Vrijstaand. Dit is een krachtige radiator met een hoogte van 8 centimeter, waardoor het uitzicht niet verstoord wordt. De kleur van de radiator is aan te passen aan het interieur.
Installateur: Tecco Group Schinnen

Oude woonboerderij
Een 100 jaar oude woonboerderij in Groningen is omgetoverd tot een modern verhuurproject. De boerderij bestond uit een woning en een grote schuur. De woning werd gerenoveerd tot twee goed geïsoleerde huurappartementen van elk ongeveer 40m2, verwarmd door vloerverwarming in combinatie met een warmtepomp. Er werd gekozen voor het Noppjet vloerverwarmingssysteem van Radson, waarbij PE-RT buis (16/2 mm) op een Noppenplaat gemonteerd wordt. De 10 kW Zento lucht-/water-warmtepomp doet dienst als energiebron. In een later stadium zal er ook zoneregeling geïnstalleerd worden, die zal zorgen voor de juiste warmte op de juiste plaats. De schuur wordt een evenementenzaal, waar congressen, lezingen of bepaalde festiviteiten kunnen plaatsvinden. Ook daar zal vloerverwarming komen.
De eigenaar van het pand wilde absoluut voor een duurzame oplossing gaan. Dat bracht wel wat uitdagingen met zich mee, aangezien het een oude boerderij betrof. De isolatiewaarden waren erg laag, wat het moeilijk maakte om over te schakelen op een lage-temperatuursysteem. De huurappartementen werden voorzien van extra isolatie en voor de schuur worden nog de nodige berekeningen gemaakt om te kijken welke extra afgifte-elementen er naast de vloerverwarming nodig zijn.
Installateur: Technisch Bureau Edens

Schoolventilatie
Het Twickel College in Hengelo wilde bij een recente uitbreiding gelijk de ventilatie van de school goed aanpakken. “Wij kregen de vraag of wij ventilatie-units met warmteterugwinning (WTW) konden leveren”, vertelt Reon Houtepen, Technical Sales Engineer bij Vasco. “Omwille van de grote luchtdebieten, was dit een uitdagende opdracht. Onze oplossingen worden doorgaans toegepast in woningen, die natuurlijk kleiner zijn. Uiteindelijk zijn wij met het voorstel gekomen om losse units in de plafonds te verwerken: twee DX5-ventilatie-units per lokaal, 22 toestellen in totaal. Daarnaast was er ook nog een D275-ventilatie-unit en een Fanbox-afzuigunit nodig.”
Voor het leidingwerk ging Vasco een samenwerking aan met Air Spiralo. “Voor toevoer en afvoer van lucht diende dit zo te worden geplaatst dat elk lokaal volledig wordt geventileerd”, legt Jan Jaspers, technisch adviseur bij Air Spiralo, uit. “De luchttoevoer- en afvoer moeten om vermenging te voorkomen op een bepaalde afstand van elkaar geplaatst zijn. Met een formule kan je die afstand berekenen, zodat je een zogenaamde verdunningsfactor verkrijgt. Door de grote hoeveelheid units in de nieuwbouw was dat niet eenvoudig. Bovendien moesten we rekening houden met een lage luchtsnelheid om geluid en voelbare luchtstromen te voorkomen. Die luchtsnelheid mag wettelijk trouwens niet meer dan 0,2 meter per seconde zijn, zodat er geen luchtwervelingen ontstaan. Heel actueel in deze periode, omdat die wervelingen aerosolen door de ruimte kunnen blazen en die kunnen bacteriën bevatten.”
Installateur: Qomplex

Sporthal met warmtepomp
In Sporthal Molenbroek in Gemert is een systeem voor warm tapwater en de lagetemperatuur-verwarming geïnstalleerd dat 100% functioneert op warmtepompen uit de Enevator range van A.O. Smith. De warmtepompinstallatie wordt gebruikt voor het maken van warm water en de verwarming. Het warme water moet voldoende capaciteit hebben voor 56 douches; 1920 liter water van 38°C met een doorstroming van 6 liter per minuut voor een gemiddelde duur van 5 minuten. Voor de verwarming is 300kW lage temperatuur verwarming uitgelegd op een regime van 45/35°C. Het systeem bestaat uit de volgende producten:
• 2 x AWHS 340 lucht-water-warmtepompen. Enevator Air Standard
• 1 x WWHB 45 water-water booster-warmtepomp. Enevator Aqua Booster
• 1 x ST 1500 voorraadvat
• 1 x 1000 liter buffertank ingezet als open verdeler – op maat gemaakt voor dit project
Installateur: Geerts Installaties

Duurzame wellness
Voor een woning in het Limburgse Puth heeft Wolf Energiesystemen de complete verwarmingsinstallatie geleverd. Het betreft een grote villa met vier badkamers, een sauna en een zwembad. De opdracht luidde: duurzame energiesystemen aanleggen zonder in te leveren op comfort en wellness-beleving.
Vanwege de verschillende gewenste temperaturen en verwarmingsbehoefte is gekozen voor twee BSP buffervaten. Omwille van de benodigde capaciteit is op ieder buffervat een CHA warmtepomp aangesloten. De toegepaste buffervaten hebben ieder een capaciteit van 1000 liter en zijn beide aangesloten op acht zonnecollectoren. Dankzij het gelaagde buffervat ontstaat een lage temperatuur onderin het voorraadvat en kan meer zonne-energie geoogst worden. De Wolf regeling kan de warmte van de zonnecollectoren laden in één van beide voorraadvaten, zodat zoveel mogelijk warmte gebufferd wordt. Wanneer er onvoldoende zonnewarmte beschikbaar is voor de vraag van zowel tapwater als verwarming schakelen de warmtepompen bij.
Naast de verwarming zijn in de woning twee aparte woonhuisventilatietoestellen toegepast, ieder met een eigen zone voor een optimaal rendement en luchthoeveelheid. De ventilatietoestellen zijn te bedienen en in te stellen met de regeling die ook voor de verwarming kan worden gebruikt. Toegepast is verder de Wolf CKL-pool luchtbehandelingskast. Deze speciaal voor zwembaden ontwikkelde unit zorgt voor de klimaathuishouding van het zwembadgedeelte.
Installateur: Tecco Group

Nieuwbouw RIVM
Op het Utrecht Science Park verrijst de nieuwe huisvesting van het RIVM en College ter Beoordeling van Geneesmiddelen (CBG). Het gebouw heeft het Breeam Outstanding-ontwerpcertificaat toegekend gekregen. De koeling en verwarming is energieneutraal, zonder CO2-uitstoot. Verder is er aandacht voor een comfortabel binnenklimaat, waterverbruik, uitzicht en toegankelijkheid.
De productlijnen van Aalberts integrated piping systems zijn terug te vinden in zowel de sanitair- als cv-installatie. VSH Multipress wordt toegepast voor het bedrijfswater en brandslanghaspelnet. Binnen het VSH XPress-systeem is gekozen voor staal en de VSH XPress FullFlow kogelkranen zijn in staal en rvs verwerkt. VSH SudoPress is uitgevoerd in koper en rvs. Een grote hoeveelheid VSH Appendages maken de installaties af.
Installateurs: De Groot Installatiegroep, HC Groep en Noordzij Rozenburg

Warmtepompen op flat
Woningcorporatie Bo-Ex laat in de Utrechtse wijk Overvecht een flatgebouw renoveren, waarna de flat 10% meer energie opbrengt dan er gebruikt wordt. Om dat mogelijk te maken krijgt de flat een ‘kroon’ om voldoende zonnepanelen kwijt te kunnen, maar wordt ook de energievraag drastisch beperkt door bouwkundige en installatietechnische ingrepen.
De gevels van elke woning worden in één dag vervangen om de overlast zoveel mogelijk te beperken. Elke gevel is digitaal ingemeten en op maat gemaakt in de fabriek. Vervolgens worden ze in pakketten aangeleverd op de bouwplaats, waar ze worden geassembleerd. Daarna worden ze met de kraan ingehesen en op infrastructuur van de woning aangesloten.
De woningen worden op lage temperatuur verwarmd door collectieve lucht/water-warmtepompen op het dak. Maar dat zou net zo goed een laagtemperatuur warmtenet kunnen zijn, want de radiator in de gevel kan met elke laagtemperatuuraanvoer uit de voeten. Alhoewel er geen hoge temperatuur meer nodig is om de woning op temperatuur te krijgen, dient wel het tapwater op een veilige temperatuur te worden gebracht van 60°C graden. Dit wordt verzorgd door de Booster Warmtepomp van Itho Daalderop met een COP van 4,8 op warm tapwater.
Installateur: Bos installatiewerken

Minder aardgas
De collectieve gasgestookte installatie van een Arnhemse flat moest worden vervangen door een energiezuinigere opstelling, waarbij er rekening moest worden gehouden met toekomstige duurzame warmtebronnen. De flat uit de jaren 70 was voorzien van een cascadeopstelling, een open verdeler en daarachter weersafhankelijk geregelde menggroepen. De radiatoren waren niet waterzijdig ingeregeld en slechts deels voorzien van thermostaatkranen.
Om de installatie goed af te stemmen is eerst de werkelijke warmtebehoefte berekent. Hierdoor kunnen de nieuwe cv-ketels met de juiste regeltechniek optimaal worden aangestuurd op basis van wisselende warmtebehoefte.
In samenwerking met Intergas is een cascadesysteem gerealiseerd dat zonder mengschakelingen is aangesloten op het afgiftesysteem. Hierdoor kan efficiënter gebruik worden gemaakt van de modulerende cv-ketels en worden onnodige rendements- en transportverliezen voorkomen. Alle radiatorafsluiters zijn vervangen door Danfoss radiatorafsluiters met geïntegreerde drukverschilregelaar. Hiermee is de installatie dynamisch ingeregeld waardoor bij alle gebruikersomstandigheden de juiste volumestroom door de radiatoren gewaarborgd blijft.
Installateur: Samsom Installaties

Airco op hotelboot

Aircovent bedacht een klimaatoplossing voor een drijvende hotelboot, bestemd voor een grote oliemaatschappij die hierin expats huisvest. Op de boot bevinden zich 220 hutten, verdeeld over drie verdiepingen, die van koeling voorzien moeten worden. Verder zijn er aan boord onder meer twee restaurants, een bar, recreatieruimtes, fitness, negen kantoren, een wasserette en een lift.
Mede vanwege de korte tijdspanne en een gebrek aan ruimte, is er voor gekozen om iedere hut te voorzien van een 2,6 kW mobiele airconditioner van Haier. Alle portables zijn binnen twee weken in Nederland op de projectlocatie afgeleverd; een logistiek gezien flinke uitdaging. In de overige vertrekken zijn Daikin vloer- en wandmodellen geïnstalleerd.
Installateur: Elek Trends

 

Dit is een artikel uit de print-editie van het vakblad IZ. De digitale edities van IZ zijn gratis te raadplegen via www.installateurszaken.nl. Liever een print-editie op uw deurmat? Maak dan gebruik van onze tijdelijke actie en meld u nu aan voor een gratis abonnement op IZ via www.installateurszaken.nl

Proefproject: gasnet over op waterstof

In het najaar van 2020 start netbeheerder Stedin in Uithoorn het project ‘tijdelijke ombouw van aardgas naar waterstof’. Feenstra is ...

Compacte WTW-unit voor projectbouw

De DucoBox Energy Premium heeft er een klein broertje heeft bij gekregen: de DucoBox Energy Comfort. Het gaat om een ...

Wet die versnelde besluiten over projecten mogelijk maakt door Eerste Kamer

De Eerste Kamer heeft ingestemd met de Invoeringswet Omgevingswet. Deze wet bundelt en vereenvoudigt de regels voor ontwikkelingen in de ...

Innovatie Award 2020 voor aardwarmteproject

Batenburg Techniek heeft met het project Aardwarmte Vogelaer de Techniek Nederland Innovatie Award 2020 gewonnen. Tijdens het innovatiecongres op de ...

‘Slimme sensoren maken optimale regeling en besturing mogelijk’

Gepubliceerd op

Klimatisatie is bij Belimo een belangrijke kreet. Om installaties voor verwarming, ventilatie en airconditioning goed te kunnen regelen en besturen, heeft de Vaassense importeur en fabrikant de afgelopen jaren haar lucht- en waterzijdig corrigerende organen steeds verder ontwikkeld. Begin dit jaar produceerde Belimo zelfs haar 100 miljoenste servomotor en bereikte daarmee een nieuwe mijlpaal in de geschiedenis van het bedrijf.

“De afgelopen 10 jaar zijn onze luchtkleppen en regelkogelkranen steeds meer gecombineerd met sensoren”, vertelt Danny de Laater, Manager Technical Support bij Belimo. “Zoals de hedendaagse VAV Compact regelaar, die is uitgevoerd met een D3 (chip) flow sensor. Maar ook de veel besproken Belimo Energy Valve™, die met maar liefst drie sensoren is uitgevoerd: een aanvoer en retour watertemperatuursensor (pt1000) en de ultrasone debietsensor. Met deze sensoren kan de Belimo Energy Valve™ niet alleen zelfstandig constateren dat er verzadiging in de installatie optreedt, maar grijpt ook de regelafsluiter zelf in. Bovendien wordt via de BACnet IP communicatie-bus automatisch een melding doorgestuurd naar het gebouwbeheersysteem.”

Eenvoudig (later) instellen van meetdebieten
In 2017 introduceerde Belimo zijn eerste sensoren. “Dit waren ‘standaardversies’ voor kanaal- en pijpleidingtoepassingen, die onder andere temperatuur-, CO2-, luchtdruk-, luchtvochtigheids- en  luchtkwaliteitsmetingen uitvoerden”, vertelt De Laater. “Standaard is ook onze 22DT-sensorserie, die zich uitstekend leent voor projecten waarin men tijdens de werkvoorbereiding nog niet de exacte meetbereiken van de luchtkanaaltemperatuur inzichtelijk heeft. Dankzij diverse dipswitches heeft de temperatuursensor acht selecteerbare meetbereiken (S0 t/m S7), waarmee het werkelijk gevraagde meetdebiet eenvoudig gefinetuned kan worden.

Handmatig kalibreren is niet meer aan de orde
In het afgelopen jaar zijn diverse sensorcombinaties aan het Belimo assortiment toegevoegd, waaronder diverse temperatuur-, CO2- en VOC-sensoren. “Alle CO2-sensoren zijn onderhevig aan drift”, vertelt De Laater. “Onder andere door veroudering van de componenten, wat resulteert in een regelmatige herkalibratie of vervanging van de sensor. De Belimo CO2-sensoren brengen hier verandering in. Al onze CO2-sensoren zijn uitgevoerd met een tweekanaals zelfkalibratietechnologie (ABC-logica/Automatic Background Calibration), waarbij de sensor zijn eigen rekenkracht gebruikt om iedere 24 uur de laagste CO2-concentratie te onthouden en hierop te sturen. Bovendien is de sensor slim genoeg om eventuele periodiek verhoogde meetwaarden te verdisconteren. Zodra de sensor 14 dagen lang lage concentratiepunten heeft verzameld, voert hij automatisch een statistische analyse uit. Als hieruit blijkt dat er sprake is van drift, dan wordt een kleine correctiefactor op de sensorkalibratie aangebracht om deze verandering te corrigeren. Handkalibratie is hierdoor niet meer aan de orde.” De tweekanaals zelfkalibratietechnologie is bij uitstek geschikt voor installaties die 24/7 in bedrijf zijn, zoals in datacenters of ziekenhuizen.

De displayfunctie van de 22RTM-19-1 wordt via NFC overgenomen door de smartphone, waarop alle meetwaardes (CO2, relatievevochtigheid en temperatuur) real-time gelezen (status) of gemonitord (trending) kunnen worden. Ondanks zijn kleine behuizing zijn hetmeetbereik en de nauwkeurigheid van de 22RT-serie uitstekend

De displayfunctie van de 22RTM-19-1 wordt via NFC overgenomen door de smartphone, waarop alle meetwaardes (CO2, relatieve vochtigheid en temperatuur) real-time gelezen (status) of gemonitord (trending) kunnen worden. Ondanks zijn kleine behuizing zijn het meetbereik en de nauwkeurigheid van de 22RT-serie uitstekend

Paradepaardje
Ook levert Belimo inmiddels passieve ruimte-sensoren, die tijdens VSK 2020 in Utrecht werkend aan het grote publiek zijn getoond. “In de tussentijd hebben wij ons assortiment ruimtesensoren alweer uitgebreid met actieve versies en zijn de eerste projecten met dit bijzondere product uitgevoerd”, aldus De Laater. “Zeer uniek is dat de ruimte-eenheid leverbaar is met Belimo Near Field Communication (NFC) technologie.” Het paradepaardje van Belimo is de 22RTM-19-1; een uitvoering met drie actieve meetwaardes (CO2, relatieve vochtigheid en temperatuur). De behuizing van deze ruimte-eenheid is zeer strak en compact uitgevoerd. De displayfunctie wordt via NFC overgenomen door de smartphone, waarop servicemonteurs eenvoudig alle relevante informatie over voeding, apparaat- en sensorstatus kunnen ophalen en inlezen, zonder dat hiervoor de ruimte-eenheid geopend hoeft te worden. Alle meetwaardes zijn real-time te lezen (status) of te monitoren (trending). Met de trendingfunctie kan de servicemonteur dus ook de
stabiliteit van de betreffende waardes volgen.

Digitaal kennismaken met de toekomst van de branche

Gepubliceerd op

“Ik ben Sarah, ik ben zwanger en ik zet dus een kind op de wereld die in 2040 net volwassen is. 2040, het jaar waarvoor we nu mooie plannen en rapporten hebben gemaakt om de wereld leefbaar en veilig te laten zijn. Voor mij en vooral voor mijn kind. De installatiebranche heeft grote invloed op het verduurzamen, comfortabel en veilig maken van onze woon- en werkplekken. En daarom heb ik hen en alle betrokkenen uitgenodigd.”

Dit zijn de beginzinnen van het nieuwe multimediale programma speciaal voor vakmensen in de techniek dat sinds kort door Nederland reist. Huis van Sarah opent de deuren voor werkgevers en werknemers. Voor samenwerkingspartners. Voor iedereen die zich een onderdeel voelt van de opdracht een toekomstbestendige leefomgeving te creëren. Zes grote verhuiskisten met ieder een eigen kamer en verhaal. Als publiek zit je niet stil; je gaat van kist naar kist met Sarah als je persoonlijke gids. Zes verschillende invalshoeken met uitdagende vragen over de toekomst van technische installatiebranche en jouw eigen toekomst, op weg naar 2025 en verder. De Greenroom, de Sky-highroom, de Hartkamer, het Transformatorhuisje, de Wachtkamer en de Safetyroom staan klaar om de makers van de energietransitie en de digitale samenleving te ontvangen.

Geen papier meer
Wieteke Tichelaar van Wij Techniek is de trekker van dit programma. Zij is programmamanager Kennisontwikkeling en zoekt altijd naar nieuwe manieren om kennis over te dragen. Samen met een team van gedreven collega’s ging ze de uitdaging aan om verkenningen, rapporten en vergezichten om te zetten naar iets dat vakmensen raakt. “We wilden de vakmensen aan het denken zetten, in beweging krijgen en zich vooral trots laten voelen over hoe zij het verschil maken. We hebben prachtige toekomstvisies op papier staan. Denk aan RADAR, CONNECT2025 en SCENARIO2040. Het papier is geduldig en de vergezichten boeiend, maar wat dan… We wilden de rapporten tot leven laten komen bij de vakmensen. Op een creatieve manier.”

Zoektocht
Na de eerdere samenwerking met de TheaterMakers Radio Kootwijk in het kader van de theaterproductie Nieuwe Vrienden, die een aantal jaren door Nederland trok, waren zij de aangewezen partner. Niet voor een opvolging van Nieuwe Vrienden, maar voor een eigenzinnig programma dat raakt. Tichelaar: “Hierbij betrokken we de branche zélf. We spraken met werkgevers, werknemers, sociale partners en wetenschappers. Voortdurend stelden we de vraag: ‘wat moet er in Nederland gebeuren om de energietransitie te kunnen maken, wat kunnen we daar als sector in betekenen en hoe kunnen onze vakmensen daar het verschil in maken?’ Ja, dat klinkt misschien wel hoogdravend, maar je moet gewoon de lat hoog leggen. Iedereen ziet dat we op een kruispunt staan; we moeten als technische sector een sleutelrol pakken om de toekomstbestendige leefomgeving vorm te geven.” Daarna startte het creatieve proces.

Coronaproof
Tijdens dit proces veranderde de wereld van iedereen. De coronapandemie brak uit en stelde nieuwe eisen aan de ontwikkeling van het programma. Het dwong de makers en Wij Techniek in te zetten op een coronaproof programma. De TheaterMakers Radio Kootwijk gingen op zoek naar een ander concept. “En dat is absoluut geslaagd. Ik zou bijna willen zeggen dat dit concept beter is dan we vooraf hadden kunnen dromen.” Maar het maakte nog meer duidelijk. Tichelaar legt uit: “Je zag duidelijk dat op het moment dat de maatschappij tot stilstand kwam, de techniek het verschil kon maken. Ventilatie, verduurzaming, digitalisering. Het waren thema’s die opeens nóg hoger op de agenda stonden. Mannen en vrouwen uit onze branche maakten het verschil.”

Beleven
Hoe ziet het huis eruit? Tichelaar wil er niet teveel over kwijt. “Je moet het echt zelf beleven. Als je een idee wilt hebben, dan moet je vooral de app downloaden. Ik kan wél zeggen dat je in de zes kamers in het huis van de sympathieke Sarah, wordt geraakt door wat je herkent, wordt verrast door het denken in nieuwe mogelijkheden en wordt geïnspireerd om andere keuzes te maken. Ik hoop vooral dat iedereen het komt ervaren! Met zijn of haar team.” En dan? Tichelaar lacht: “Dan begint het pas. Het Huis van Sarah laat je aan jezelf de vraag stellen: ‘wie ben ik en wat doe ik om mijn kennis in te zetten voor een betere wereld?’ Het Huis van Sarah kruipt onder je huid en je kunt er niet aan ontkomen. Als je lef hebt, kom het dan ervaren!”

Lovende kritiek
Begin oktober ging de productie in première. En dat werd meteen spannend; een tweede coronagolf stond op punt van uitbreken. Maar al bij de ontwikkeling van het Huis van Sarah is rekening gehouden met het COVID-virus, waardoor het programma te allen tijde volledig coronaproof kan worden uitgevoerd. “Dus ook de komende maanden kunnen wij door.” De reacties van de eerste bezoekers waren zeer positief. Een reactie: ‘Ik heb genoten van Huis van Sarah en ben enthousiast over het feit dat Wij Techniek een dergelijk programma presenteert. Dat getuigt van lef.’ Maar ook de onderliggende boodschap wordt herkend: ‘Huis van Sarah is een manier om bewustzijn te creëren bij de mensen van de installatiebranche, van de assistent-monteur tot aan de directie.’

On tour
Tichelaar kijkt met voldoening terug op de drie intieme premièreavonden. “Je kunt eindelijk laten zien waar je aan gewerkt hebt. Als je dan merkt dat het zo goed landt, dan is dat een enorme beloning voor de TheaterMakers, ons team en Wij Techniek. Ik kijk uit naar de komende maanden.” Want Huis van Sarah gaat na deze succesvolle premièreweek op tournee. “Maar vol is vol. De avonden zijn kleinschalig opgezet. Noodgedwongen door corona, maar ook omdat we zien dat de impact in een kleiner gezelschap extra groot is.” En er wordt gewerkt aan een vervolgprogramma. “Dat klopt! We willen op basis van de kamers van het Huis van Sarah samen met sociale partners verder gaan met kennis overbrengen. Maar eerst het Huis van Sarah bezoeken. Of zoals een bezoeker het zei: ‘Ik zou één ding willen zeggen: Ga! Beleef! Voel en ga ermee naar huis en doe ermee wat je kan, want Huis van Sarah is hetgeen dat je nodig hebt om de volgende stap te zetten."

Dit is een artikel uit de print-editie van het vakblad IZ. De digitale edities van IZ zijn gratis te raadplegen via www.installateurszaken.nl. Liever een print-editie op uw deurmat? Maak dan gebruik van onze tijdelijke actie en meld u nu aan voor een gratis abonnement op IZ via www.installateurszaken.nl.

Waar?

Bezoek het Huis van Sarah bij jou in de buurt!
De data en locaties zijn:
• 24 november 2020 – Inspyrium, Cuijk
• 01 december 2020 – Lasloods, Vlissingen
Je kan je aanmelden via de speciale De Huis van Sarah app die te downloaden is via: Android of iOS. Voor meer informatie: www.wij-techniek.nl

Geen verandering zonder veranderen

Het voelt langer geleden dan het in werkelijkheid is: april 2020. Ik weet nog goed dat ik bij het schrijven ...

Huis verwarmen via doucheputje wint duurzame startup prijs

Een systeem voor het recyclen van warmte uit water is in de prijzen gevallen tijdens de dertiende editie van de ...

De toekomst van de warmtepomp

Opleidingscentrum GO0 organiseerde in samenwerking met brancheorganisatie NVKL onlangs een online variant van de Dag van de Warmtepomp. In twee ...

‘Techniek is helemaal niet stoffig’ werkt averechts

Hoe over techniek geschreven en gesproken wordt, bijvoorbeeld in de voorlichting over technische opleidingen of op de vacaturesite van een ...

Duurzaamheid monitoren

Gepubliceerd op

Wanneer is een gebouw echt duurzaam en hoe meet je dat? Mario Boot, Project- en Service Manager bij BeNext vertelt hoe ICT-oplossingen de helpende hand kunnen bieden. Niet alleen bij de oplevering, maar ook tijdens de gehele levensfase van een gebouw. Een betoog over de waarde van Monitoring, Predictive Maintenance en trends die de toekomst gaan bepalen.

We kennen het allemaal: de woningen zijn opgeleverd, de bouwkeet afgebroken, iedereen laat het project achter zich en gaat vol gas door naar de volgende uitdaging. De vraag is echter of de installaties jaren later nog naar behoren functioneren. Kloppen de aannames wel die tijdens de ontwerpfase zijn gedaan?

Prestatiegaranties
Het afgeven van prestatiegaranties kan een belangrijke incentive zijn om kennis op te gaan bouwen over het lange termijn functioneren van installaties. Immers, zodoende kunnen leveranciers van technische installaties valideren of er mogelijkheden zijn om de inregeling van systemen verder te optimaliseren. Bovendien hebben Woningbouwverenigingen hiermee een instrument in handen om te bepalen of de beloofde prestaties wel worden gehaald. Is dat niet het geval, dan kunnen ze overwegen om claims in dienen bij de leveranciers. In dergelijke situaties spelen aannemers en installateurs een belangrijke rol, omdat ze op basis van monitoringsdata de onderbouwing kunnen aanleveren over de mate waarin de installaties voldoen aan de verwachtingen.

Monitoring
Door structureel, onafhankelijk en via gecertificeerde meetapparatuur te monitoren, kunnen gegevens verzameld worden over het functioneren van de woningen. Onafhankelijkheid is belangrijk om een “Wij van Wc-eend” verhaal te voorkomen. Certificeringen, zoals bijvoorbeeld de Europese Measurement Instrument Directive (MID), geven zekerheid over de betrouwbaarheid en robuustheid van de monitoringsapparatuur.

Techniek achter monitoring
Hoe ziet de technische implementatie van monitoringssystemen eruit? Welke frameworks worden gebruikt, welke communicatieprotocollen kunnen worden ingezet? Succesvol monitoren betekent het integreren van diverse technieken, want de markt hanteert nog niet één standaard. Zo kunnen sensoren bijvoorbeeld uitgelezen worden via een (wireless) modbus protocol. Herkenbaar bij veel monitoringssystemen is vervolgens een centraal meet- en regelpunt – een gateway – die sensordata verzamelt, bundelt en doorstuurt via 4G, op termijn 5G naar cloud omgevingen.

Verwerking
Via cloud providers als Amazon Web Services en Microsoft Azure worden
Vervolgens de data ontvangen en genormaliseerd, bijvoorbeeld om downtimes te kunnen verwerken. Machine Learning frameworks zoals TensorFlow en data warehousing faciliteiten als Apache Hadoop zijn geschikt om op grote schaal slim om te gaan met gigantische hoeveelheden data en zelflerende algoritmes voor data-analyse en -verwerking. Tenslotte zijn front-end frameworks als Django en Highcharts cruciaal om de data om te zetten naar visuele representaties die fungeren als ‘decision support systems’.

Experimenteren met data
Omgevingen zoals Microsoft PowerBI en Tableau zijn erg goed bruikbaar om te experimenteren met het omzetten van ruwe data naar inzichten waarop geacteerd kan worden. Zo heeft BeNext PowerBI gebruikt om in één van de eerste NOM-renovatie-proeftuinen van Nederland via een test-and-adapt methode te komen tot een visualisatie van energieprestaties van de woningen. Via digitale koppelingen tussen softwaresystemen (API’s of Application Programming Interfaces) kan data eenvoudig, geautomatiseerd en conform AVG-richtlijnen gedeeld worden met externe partijen, zoals met TNO.

Voorspellend Onderhoud
Monitoring heeft nog een ander voordeel, namelijk, dat voorspellend onderhoud geïmplementeerd kan worden. Waar het allemaal om draait is om op basis van data te voorspellen dat onderhoud nodig zal zijn, of dat een storing zich voor zal doen. Een eenvoudig voorbeeld: koelvloeistof in een warmtepomp heeft een bepaalde temperatuur. Stel dat de gemiddelde temperatuur van de koelvloeistof 26 graden is, en dat een temperatuur van lager dan 10 graden zo problematisch is, dat een specialist binnen 4 uur na constatering de warmtepomp moet controleren. In dit geval kan het aantrekkelijk zijn om al een vooraankondiging naar een onderhoudspartij te sturen, als er een daling van 26 richting 12 graden te detecteren is. Zodoende kan de responstijd bijvoorbeeld verlengd worden naar 2 werkdagen; er is immers nog wat speling.

Uitdagingen
Naast het eerdergenoemde TensorFlow kan ook de programmeertaal R een belangrijke rol spelen bij het doen van voorspellingen via slimme algoritmes. BeNext ervaart in de praktijk dat de procesmatige uitdaging bij voorspellend onderhoud vaak groter is dan de technische uitdaging. Het is geen kinderspel om op professioneel niveau gestroomlijnde processen in te richten, waarin voorspellingen foutloos worden afgehandeld. Immers, het is een eerste stap om te komen tot een voorspelling, maar een belangrijke tweede stap is om op die voorspelling te acteren. Zeker als het om duurzame installaties gaat.

Kennis en kunde
De crux ligt hem in het opbouwen van kennis over innovatieve installaties. Cv-ketels zijn al tientallen jaren op de markt, waardoor er veel kennis en kunde beschikbaar is. Omvormers, warmtepompen en WTW-installaties zijn relatief nieuw en veel partijen zijn de benodigde vaardigheden voor een storingsdienst die snel zaken afhandelt, nog aan het ontwikkelen. Stel dat monitoringspartij A vaststelt dat de WTW van leverancier B in huis van belegger C een nieuw filter nodig heeft van onderhoudspartij D. Dergelijke processen dienen eerst vorm te krijgen en daarna geïmplementeerd te worden. Maar nog belangrijker is om vertrouwen op te bouwen. Meet de meter wel goed? Of is de WTW onnauwkeurig? Wordt de data wel goed verwerkt? Nauwe samenwerking tussen betrokken partijen is hierin essentieel.

Verdere automatisering
BeNext weet zeker dat de volgende twee trends hun stempel gaan drukken op de toekomst. Allereerst de integratie van datareeksen. Omvormers, warmtepompen en WTW-installaties hebben vaak al allemaal een eigen monitoringssysteem, inclusief opties voor verbindingen naar cloud gebaseerde managementsystemen. Garantieverstrekkers en onderhoudspartijen stellen terecht de vraag waarom daar bovenop nog een extra monitoringssysteem gerealiseerd moet worden – is dat niet dubbelop? Tevens zorgen al deze meetsystemen voor een wildgroei aan datastromen. Het zal steeds belangrijker worden om betekenis te kunnen geven aan deze diversiteit aan data.

Installatie- en gebruikersgemak
De tweede trend heeft betrekking op installatie- en gebruikersgemak. Bewoners van slimme en zuinige huizen krijgen meerdere apps voorgeschoteld: van de zonnepanelen, van de nutsleverancier en van de monitoringspartij. Tevens hangen er meerdere kastjes aan de muur, bijvoorbeeld de CO2 sensor, thermostaat en ventilatie regelaar. Gebrek aan eenduidigheid hierin kan verwarring veroorzaken. Dit is één van de resultaten van een evaluatie van de wet EPV uit 2019. Juist door componenten te combineren in eenvoudige systemen, wordt het beheren van het binnenklimaat een stuk eenvoudiger. Dit is een belangrijke tip voor installateurs die zich graag willen onderscheiden van hun concullega’s 

Mario Boot, Project- en Service Manager bij BeNext en specialist op het gebied van Home Energy Management

De toekomst van de warmtepomp

Opleidingscentrum GO0 organiseerde in samenwerking met brancheorganisatie NVKL onlangs een online variant van de Dag van de Warmtepomp. In twee ...

Verse lucht

Als brancheorganisatie lobbyt de VLA voor de ventilatiebranche en beschikt ze over een schat aan kennis over het vakgebied. Toch ...

Bodem-warmtepomp én BRL-gecertificeerde ondersteuning voor installateurs

De nieuwe Compress 7001i LWMF is het eerste model van een serie bodemwarmtepompen die Nefit Bosch  op de Nederlandse markt ...

Scoren met NOM-woningen

Stadlander is een woningcorporatie met 15000 woningen in West-Brabant en Tholen. In 2016 liet de verhuurder annex eigenaar Nieuw Eeckelenbergh ...

Snel binnenklimaat in scholen en verpleeghuizen meten

Gepubliceerd op

Technisch dienstverlener Unica komt met ‘Air Insight’ op de markt, waarmee inzicht wordt verkregen in de kwaliteit van het binnenklimaat op onder meer scholen en verpleeghuizen. De toepassing bestaat o.a. uit een sensor die continu gegevens verzamelt over het CO2-gehalte in de ruimte. Die data kan worden geraadpleegd via mobiele telefoon(s) door het scannen van de QR-code boven de sensor. Gebruikers krijgen via een webapp direct inzicht en kunnen desgewenst een bericht ontvangen als een grenswaarde wordt overschreden. Via het platform is een totaaloverzicht beschikbaar over alle lokalen of ruimtes waar een sensor aanwezig is.

‘Air Insight’ werkt als volgt: de sensor met eigen QR-code is binnen een minuut te plaatsen met een plakstrip. Door het scannen van de QR-code krijgen gebruikers automatisch toegang tot de webapp met de CO2-waardes en ontvangen zij een bericht op hun smartphone als de voorgeschreven drempelwaardes worden overschreden. De ventilatie van een ruimte kan dan worden verbeterd, of de bezetting van de ruimte worden aangepast. Een daartoe aangewezen medewerker, bijvoorbeeld een facilitair medewerker, heeft bovendien de beschikking over een platform voor trendanalyse voor alle ruimtes. Voor facilitair professionals is het systeem uit te breiden met complete online functionaliteit met overzichten, historie en analyses.

Betere werking ventilatiesystemen
Laurens de Lange, directeur Market Development: “Wij zijn ervan overtuigd met deze innovatie een belangrijke bijdrage te leveren aan verbetering van het binnenklimaat in met name scholen en verpleeghuizen. Deze tasten vaak in het duister over de luchtkwaliteit en krijgen met deze oplossing snel en gemakkelijk inzicht in de vraag of er voldoende geventileerd wordt. Met die informatie kunnen zij direct maatregelen nemen om tijdelijke of structurele ventilatieverbeteringen door te voeren. Dit is uiteraard in de herfst en komende winter van groot belang gezien de groeiende risico’s op coronabesmetting.”
Ook organisaties die geen klant zijn van Unica kunnen via de webshop de oplossing aanschaffen om daarmee tot gerichte verbeteringen van luchtbehandelings- en ventilatiesystemen te komen. De innovatie is ook beschikbaar voor andere luchtbehandelingsexperts, ketenpartners en leveranciers van ventilatieproducten.

Unica Innovation Center
‘Air Insight’ is ontwikkeld door het Unica Innovation Center dat vorig jaar binnen Unica van start is gegaan. Enkele maanden geleden lanceerde de divisie al ‘Building Insight’, een digitaal en open platform dat alle relevante data uit gebouwbeheersystemen, sensoren, slimme meters, toegangssystemen en apps van gebruikers verzamelt. De oplossing die nu is ontwikkeld voor het meten van de kwaliteit van het binnenklimaat maakt gebruik van het platform.
Het Unica Innovation Center werkt daarnaast door aan nieuwe functionaliteit van het platform, zoals meer comfort door een betere afstelling van de klimaatinstallaties, de bepaling van de juiste looproutes in kantoor- of retail-omgevingen, het mogelijk maken van efficiëntere schoonmaak in gebouwen. Met dergelijke informatie kan beter worden geanticipeerd op de te verwachten bezetting van een ruimte of gebouw, aldus de dienstverlener.

Breder inzetbaar
De sensoren waar ‘Air Insight’ gebruik van maakt, kunnen in de toekomst ook gebruikt worden voor andere toepassingen van het ‘Building Insight’  platform. Hierdoor kan de investering in ‘Air insight’ later ook bijdragen aan een comfortabeler binnenklimaat, slim sturen van gebouwen en het meten van bezetting.

Draadloze ventilatiesensor

Gepubliceerd op

IT-bedrijf Iotta heeft een draadloze ventilatiesensor ontwikkeld die continu het binnenklimaat meet van scholen, kantoren en andere gebouwen en waarschuwt als er iets mis is met de luchtversheid.

Het RIVM adviseert in coronatijd ruimtes en werkplekken waar veel mensen komen goed te ventileren om de overdracht van COVID-19 te beperken. Uit verschillende onderzoeken, zoals van de UvA, blijkt namelijk dat kleine hoestdruppeltjes minutenlang in de lucht blijven hangen, met name in niet of slecht geventileerde ruimtes. Uit onderzoek dat minister Arie Slob van Onderwijs in augustus liet uitvoeren bleek ook dat bijna 800 schoolgebouwen in het basis- en voortgezet onderwijs niet voldoen aan de bestaande normen voor ventilatie. Volgens de Algemene Vereniging Schoolleiders voldoet de ventilatie in de helft van alle schoolgebouwen niet. Dat terwijl op scholen steeds meer coronabesmettingen worden gemeld.

Dienst op afstand
De draadloze sensoren van Iotta hangen aan de wand en meten in elke ruimte 24/7 de luchtversheid en het binnenklimaat. Ze waarschuwen direct via licht- en geluidsignalen als de ventilatie niet in orde is. Alle metingen worden bijgehouden op een dashboard, zodat knelpunten in de luchtkwaliteit aan het licht komen en opgelost kunnen worden. Het bedrijf biedt die metingen aan als een dienst op afstand (SAAS). Daardoor kan het in elk gebouw toegepast worden en botst het niet met andere ICT-systemen.

Coronavrij
“De sensor meet geen virussen of aerosolen maar wel de CO2-concentratie in een ruimte”, legt Erik Steenbergen van Iotta uit. “Dit is een probate manier om die coronavrij te houden. ,Als de CO2-concentratie te hoog is, zijn we elkaars lucht aan het inademen en dus ook elkaars aerosolen of virusdeeltjes.”

Continu meten
Het bedrijf plaatst al jaren sensoren in scholen, kantoren, werkplekken en kinderdagverblijven en heeft zo de nodige data verzameld. Daaruit blijkt dat de CO2-concentratie de hele dag door flink schommelt. Eén keer meten heeft dus niet veel zin, continu meten wel. “,In een volle klas kan de situatie na een half uur al weer anders zijn. Doe je dan een deur of een raam open, dan zien we de CO2-concentratie meteen teruglopen”, aldus Steenbergen.

Slimme thermostaat app helpt luchtkwaliteit in huis te verbeteren

Tado° introduceert een functie binnen haar app voor het verbeteren van de luchtkwaliteit binnenshuis. De Klimaatcomfort Skill in de tado° ...

Ventileren met WTW in afzonderlijke zones

Itho Daalderop introduceert een WTW-unit die afzonderlijk in twee zones (woon- en slaapzone) vraaggestuurd ventileert op basis van CO2-metingen. In ...

Ook in België is de luchtkwaliteit in scholen zorgwekkend

De luchtkwaliteit in veel Belgische lagere scholen is zorgwekkend of ronduit slecht. Van de 222 scholen die vrijwillig meededen aan ...

Comfort verkopen

Gepubliceerd op

Waarom zijn luchtdichtheid en thermografie belangrijk voor de installateur? Het is een vraag waar de gemiddelde vakman zich niet dagelijks mee zal bezighouden. Toch valt er een wereld te winnen met een luchtdicht en goed geïsoleerd gebouw. Niet alleen op het gebied van energiebesparing, maar ook qua comfort én veiligheid.

Als een gebouw is opgeleverd en de gebruiker voelt tocht, ruikt geurtjes of krijgt het niet warm of voldoende koel zal deze altijd de W- installateur aanspreken met het verzoek om de installatie te controleren. Deze klachten kunnen worden veroorzaakt door een mogelijke luchtlekkage, waardoor het gebouw niet goed geïsoleerd is. Maar een gebrekkige luchtdichtheid brengt ook andere risico’s met zich mee. Zo kan gecondenseerd vocht zorgen voor kortsluiting. Er zijn kortom genoeg redenen voor de installatiebranche om samen met bouwkundige aannemers een goede luchtdichtheid volgens de nieuwe BENG berekeningsmethodiek te garanderen.

Meting luchtdichtheid

De luchtdichtheid van een gebouw wordt gemeten volgens een standaardprocedure die staat omschreven in de ISO 9972 en de door SKH beheerde BGS. Tot 1 januari 2021 wordt voor de eis voor luchtdoorlatendheid de EPC-berekening gebruikt, daarna zullen de BENG-regels van kracht zijn. In de berekening wordt een infiltratiewaarde genoemd, de zogeheten QV10 waarde. Deze waarde wil niet meer zeggen dan het maximaal toegestane luchtlekverlies bij een drukverschil van 10 Pascal.

Testmethodes

Om deze QV10 waarde te meten zijn er diverse testmethodes ontwikkeld. Zo zijn er methodes die met een drukstoot meten hoe snel de druk stijgt in een ruimte. Daarnaast is er een methode om met een ventilatiesysteem de druk in een ruimte te verhogen en vervolgens te kijken met welke snelheid de druk verandert in een drukvat. Maar beide methodes hebben het grote nadeel dat eventuele lekkageplekken niet kunnen worden gelokaliseerd.

Blowerdoortest

Daarom adviseren wij als adviseur om de luchtdichtheidsmeting uit te voeren met een blower. De blower zal zorgen voor drukverschillen en het lekverlies in de ruimte meten, zowel in over- als onderdruk en geeft daarmee de meest betrouwbare waarde van het werkelijke lekverlies. Een gecertificeerd bureau kan vervolgens een rapportage maken en aangeven waar de verbeterpunten liggen. Om de kwaliteit te borgen is het meer dan aan te bevelen om de metingen voor de luchtdichtheid uit te laten voeren door een partij die op zijn minst is aangesloten bij de NBvL (Nederlandse Branchevereniging voor luchtdichtheidsmetingen) en bij voorkeur door een gecertificeerde partij. Gecertificeerde partijen volgen namelijk regelmatig bijscholingstrajecten en zijn up-to-date qua kennis.

Thermografie

Er komt meer kijken bij thermografie dan je op het eerste gezicht zou zeggen. Eigenlijk zou een meting altijd moeten worden uitgevoerd door een gespecialiseerde thermograaf die minimaal een level 2 opleiding en een applicatietraining bouwkundige thermografie heeft gevolgd. Deze vakman behoort bovendien te beschikken over een thermografische camera met een resolutie van 240-320 pixels en het liefst nog meer.

Juiste randvoorwaarden

Het idee heeft postgevat dat er vrij eenvoudig aan de hand van het beeld dat een thermografie camera weergeeft, conclusies kunnen worden getrokken. Echter niets is minder waar. Thermografie kan alleen worden uitgevoerd onder de juiste en stabiele weersomstandigheden. Alleen dan zijn gebreken in de luchtdichting en isolatie, convectiestromen in de spouwmuur en vochtophopingen goed waar te nemen.

Brede scope

Medewerkers van gespecialiseerde adviesbureaus hebben minimaal een level 2 opleiding afgerond en verzamelen voldoende meetgegevens over zowel de binnen- als de buitenzijde van het gebouw om ruggespraak te kunnen houden en mogelijke afwijkingen te verklaren. Zo kan het gebeuren dat een ruimte ten opzichte van de overige ruimtes meer warmte lijkt te verliezen, maar in werkelijkheid een hogere binnentemperatuur heeft of er een koudebrug zichtbaar is, maar dat die te wijten is aan een latei of geveldrager. Dit zijn dan geen gebreken, maar mogelijk vooraf berekende afwijkingen die voldoen aan de gestelde eisen en zijn veroorzaakt door veranderende situaties zoals de genoemde hogere temperatuur.

Comfort verkopen

Het zal nu wel duidelijk zijn hoe belangrijk luchtdichtheid en thermografie zijn voor u als installateur. U verkoopt immers per slot van rekening grotendeels comfort. Maak voor het bouwproces de aannemer ervan bewust dat luchtdichtheid een vereiste is om installaties goed te laten functioneren, zodat ze het gewenste comfortniveau kunnen behalen. Vergeet hierbij niet dat ook geur of rook zich kan verplaatsen door een luchtlekkage. De aannemer kan de luchtdichting zelf aanbrengen mits hij hiervoor opgeleid is en gekwalificeerd personeel in dienst heeft. Vanwege de geldende garantievoorwaarden en de toepassing van duurzame systemen is het echter meestal verstandiger om de luchtdichting aan te laten brengen door gespecialiseerde bedrijven.

Zelf doen

Installateurs kunnen ook zelf op eenvoudige manieren luchtlekkages beperken:
• Dicht alle doorvoeren door de schil af met EPDM-manchetten. Denk hierbij aan dak- en geveldoorvoeren, leidingen voor de zonnepanelen, riool-, water- en gasleidingen door de vloeren. (Specifiek de standleiding en afvoer van het toilet door de vloeren).
• Als leidingen door een dampremmende/ luchtdichte laag heen worden gevoerd, herstel dan de dampremmer ter plaatse.
• Gebruik luchtdichte dozen voor elektra in holle wanden of holle bouwstenen.
• Dicht ook de elektra leidingen af daar waar deze door de luchtdichte laag van de woning heen gaan. Denk hierbij aan leidingen van de bel, zonwering (screen), buitenverlichting of leidingen naar de meterkast op de gang van een appartement 

Auteur: Marcel Nooijen, Raak Energie advies B.V.

Efficiënt op elk vlak − nu zelfs nog compacter en zuiniger

Gepubliceerd op

Sinds de 6-weg-regelkogelkraan in 2009 op de markt is gebracht, werd dit innovatieve product continu geoptimaliseerd. Belimo biedt het breedste assortiment aan 6-weg-regelkogelkranen, zowel drukafhankelijk als drukonafhankelijk. Hierdoor ontstaan talrijke mogelijke combinaties om aan de meest gespecialiseerde eisen en toepassingen tegemoet te komen. De laatste combinatie van de 6-weg-regelkogelkraan met de CQ..-aandrijving is zelfs nog compacter en zuiniger dan de vorige modellen.

Scholen gezond maken

Gepubliceerd op

De gemeente Amsterdam heeft de afgelopen jaren circa 35 miljoen geïnvesteerd in de verbetering van het binnenklimaat van 110 scholen. Merosch is als adviseur nauw betrokken bij het project. Bart Advokaat vertelt in dit artikel voor welke uitdagingen het team staat en op basis van welke criteria ze de geschikte ventilatieoplossing selecteren.

Scholen zorgen voor run op CO2-meters

Gepubliceerd op

Sinds het einde van de zomervakantie stijgt de vraag naar CO2-meters flink, melden verschillende leveranciers. Vooral scholen schaffen het apparaatje aan sinds het RIVM ze adviseerde te checken of hun ventilatie op orde is.

Een meerderheid van de scholen in Nederland dateert van vóór het bouwbesluit van 2012 en heeft geen mechanische ventilatie. Zij zijn voor frisse lucht afhankelijk van het openen van ramen en deuren. Met een CO2-meter kan op een relatief eenvoudige manier gemeten worden hoe het met de luchtkwaliteit in een ruimte gesteld is.
De meter wordt gezien als een tijdelijk goedkoop alternatief om iets aan de ventilatie te doen. Een ventilatiesysteem vervangen of aanpassen vergt een forse investering. Op nieuwe scholen, vanaf 2015, is een CO2-meter overigens verplicht.

Nieuw, duurzaam kantoorpand voor Wolf Energiesystemen

Gepubliceerd op

Om ruimte te geven aan de verdere groei en toekomstplannen is het team van Wolf Energiesystemen per juli 2020 gevestigd in een nieuw en duurzaam kantoorpand.

De afgelopen jaren heeft Wolf zich ontwikkelt van leverancier met een focus op luchtbehandeling en ventilatie, naar sparringpartner en realisator van totaalconcepten voor de utiliteit. Daarnaast vormen de producten en systemen op het gebied van verwarmen, koelen en ventileren voor de particuliere sector een succesvol onderdeel van de onderneming.

Showroom
De nieuwe locatie biedt ruimte voor onder meer een kantoorgedeelte en showroom. In eerste instantie worden op de bovenverdieping 25 werkplekken gerealiseerd met daarnaast nog 3 ruimtes, die multifunctioneel ingezet worden voor flexwerkplekken of als spreekkamer. Met de showroom ontstaan er betere mogelijkheden om trainingen te geven en kunnen bezoekers uit zowel het professionele segment als particulieren duidelijker zien welke oplossingen mogelijk zijn. Niet alleen in de showroom zijn de producten te zien. Verschillende producten uit het Wolf assortiment die bijdragen aan een gezond binnenklimaat zijn in werking te zien.

Gezond en comfortabel binnenklimaat
Bij de ontwikkeling van het nieuwe pand zijn de thema’s een gezond binnenklimaat en energieneutraliteit in gebruik het uitgangspunt geweest. Daarvoor zijn verschillende maatregelen getroffen. Het pand is ontworpen met het Programma van Eisen Gezonde Kantoren met label A als uitgangspunt op nagenoeg alle onderliggende thema’s. Het hele pand is voorzien van zonwering om een zo laag mogelijke koellast te creëren. Voor het creëren en behouden van een optimaal binnenklimaat is een luchtbehandelingskast geselecteerd met energielabel A+ met een lage luchtsnelheid en een zo hoog mogelijk rendement. De nieuwste generatie EC-ventilatoren zorgen naast een hoog rendement voor een lager geluidsniveau. Daarnaast wordt het pand gekoeld en verwarmd door lucht-waterwarmtepompen met natuurlijk koudemiddel. De Wolf regeltechniek waarborgt lage exploitatiekosten en eenvoudige monitoring en onderhoud. De energie voor de installaties wordt duurzaam opgewekt. Zo is het dak van het pand volledig bedekt met pv-panelen en zijn zonnecollectoren geïnstalleerd, uiteraard ook van eigen fabricaat.
Voor een comfortabel binnenklimaat is ingezet op vloerverwarming en –koeling, welke in verschillende zones wordt geregeld. Ook is er gekozen voor een variabel volumesysteem, waarmee naar behoefte geventileerd wordt op basis van comfort. Dit zorgt voor een minimaal energiegebruik en tegelijkertijd voor een optimaal binnenklimaat.

Toekomstgericht
De duurzame ideologie van Wolf strekt zich ook verder dan alleen het kantoorpand. Medewerkers worden gemotiveerd om te kiezen voor duurzamere manieren van vervoer. Zo worden er laadpalen voor elektrische auto’s geplaatst, voorbereid op het volledig elektrificeren van het wagenpark de komende jaren. Ook is een fietsenstalling gerealiseerd, met een laadmogelijkheid voor e-bikes en een douchemogelijkheid voor de medewerkers in het pand.
De huisvestingsplek heeft direct impact op de CO2-footprint. De reisafstanden voor de medewerkers is hiermee beperkt gebleven aangezien veel medewerkers in en in de directe omgeving van Kampen wonen. Daarnaast is er voor een plek gekozen waar een NS-station op loopafstand te bereiken is.

Op onze nieuwsbrief abonneren

Monoblock met 33 dB(A) op 3 meter

Gepubliceerd op

Nefit Bosch introduceert een extra stille buitenunit, de Compress 7400i AW. Deze monoblock buitenunit voor lucht-waterwarmtepompsystemen is er in twee vermogensvarianten, 5 en 7 kW. De units vormen een aanvulling op de bestaande monoblock en split buitenunits en te combineren met alle EnviLine binnenunits.

Het geluidsdrukniveau op 3 meter afstand is 33 dB(A). Zowel de 5 kW-variant, als de 7 kW-variant is bij geschikt voor BENG/NTA8800-nieuwbouw en andere geluidskritische toepassingen. Het modulatiebereik van de nieuwe buitenunits is 1,45 tot 4,99 kW, respectievelijk 1,9 tot 6,79 kW bij A -7/W35. De COP is 4,25 in deellast bij A +2/W35.

Stil
De Compress 7400i AW is voorzien van een Silent Mode en heeft een geoptimaliseerde compressor, aangepaste ventilator en diffuser met een geluidsabsorberende werking. De monoblock kan zowel verwarmen als koelen en  is iets hoger geprijsd dan de bestaande EnviLine Monoblocks van Nefit Bosch.

Nieuwe geluidsnorm
Vanaf 2021 moeten buitenunits voldoen aan de nieuwe geluidsnormering warmtepompen (Bouwbesluit 2012). Naar verwachting komt het er globaal op neer dat een buitenunit niet meer dan 40 dB(A) mag produceren, gemeten op de perceelgrens. Met beide Bosch Compress 7400i AW Monoblock buitenunits is op 2 meter afstand een geluidsniveau van onder de 40 dB(A) mogelijk, afhankelijk van het vermogen, de plaatsing en de instellingen.

Upgrade bestaande buitenunits
Naast de introductie van de nieuwe buitenunit, krijgen de bestaande EnviLine buitenunits binnenkort een upgrade, waardoor de toepassingsmogelijkheden onder de nieuwe norm worden verruimd. Voor de Nefit EnviLine Split buitenunits komt een geluidskap beschikbaar die zorgt voor een geluidsreductie tot 10 dB(A).

Meer nieuwe warmtepompen
De Compress 7400i AW is vanaf 4 juni verkrijgbaar via de reguliere groothandelskanalen. Naast de nieuwe buitenunit, zijn ook de nieuwe, extra compacte Bosch Compress Hybrid 3000i/7000i AWS binnenunits leverbaar. Later komen ook de eerder aangekondigde bodemwarmtepompen van Nefit Bosch op de markt. Op alle warmtepompen wordt 3 jaar onderdelengarantie gegeven, bovenop de 2 jaar fabrieksgarantie, mits in bedrijf gesteld door een servicemonteur van Nefit Bosch.

Op onze nieuwsbrief abonneren

ISSO valideert software voor duurzaam advies

Gepubliceerd op

ISSO heeft de Energy Advice Service van The Sustainables gevalideerd. Met dit softwarepakket kunnen berekeningen voor woningen worden gemaakt die een realistisch beeld geven van mogelijke verduurzamingsmaatregelen. De software voldoet aan de gestelde eisen om het Validated by ISSO-certificaat te mogen voeren.

Op verzoek van The Sustainables heeft ISSO een controle uitgevoerd op de software aan de hand van de richtlijnen die zijn vastgelegd in de ISSO-publicaties en de NTA 8800.

Gevalideerde besparingen
“Wij hebben veel opdrachtgevers die onze software afnemen, zoals het consumentenplatform HomeQgo”, aldus Sander Verhoeff, consultant techniek & proces innovatie bij The Sustainables. “Aan de hand van het Validated by ISSO-certificaat willen we laten zien dat de berekeningen realistische besparingen geven. Zo berekent de software gemiddeld 120.000 opties door om tot een advies te komen. En kijkt de software naar verschillende opties, zoals vloer-, muur-, glas- en dakisolatie, HR ketels en hybride en all-electric warmtepompen. Het juiste advies begint dan onder andere bij het berekenen van de juiste besparingen”, zegt Verhoeff. The Sustainables hecht waarde aan kwaliteit die bekrachtigd is met het ISSO-certificaat. Verhoeff: “Op deze manier kunnen wij de consumenten een goed advies geven met gevalideerde besparingen. En kunnen we ons steentje bijdragen aan de verduurzaming van Nederland.”

Online tools
The Sustainables biedt oplossingen die de verduurzamingsmogelijkheden in kaart brengen en daarmee de aanschaf van toepassingen inzichtelijk maken. Dat doen zij door slimme online tools te bouwen om woningen op afstand in te meten. En de mogelijke verduurzamingsmaatregelen per woning door te rekenen.

Validated by ISSO
Op verzoek kan ISSO een controle uitvoeren op producten en diensten van bedrijven die op ISSO-kennis gebaseerd zijn. Een positieve beoordeling wordt bekrachtigd met het Validated by ISSO-certificaat. Het certificaat garandeert een zekere kwaliteit en is een officiële bevestiging.

Ventilatie en filtratie in gebouwen moet beter

Gepubliceerd op

Het coronavirus blijft de gemoederen bezighouden. De gezondheid, zorg en economie hebben het hierdoor bijzonder zwaar. De genomen maatregelen en verlenging hiervan geven nog geen ruimte om terug te gaan naar een normale omgang tussen de mensen. Er wordt zelfs gesproken over een nieuwe 1,5 economie. Eén ding is zeker: het virus is nog niet zomaar weg, ook de komende jaren waarschijnlijk niet. Het is daarom van groot belang om de ventilatie en filtratie van gebruikersruimtes binnen de gebouwde omgeving nader te beoordelen, waarschuwt Marius Klerk van Air@Work in dit artikel. Alleen zo ontstaat een veilige leefomgeving en wordt de overdracht van het virus geminimaliseerd.

Uit meerdere internationale onderzoeken [bron 4, 5, 6, 8] is gebleken dat de overdracht van een virus, hier specifiek het COVID-19, zich ook door de lucht kan verspreiden, over een grotere afstand dan de gestelde 1,5 meter. Indien een drager van het virus zich bevindt in een ruimte of omgeving waar veel niet besmette mensen op de bepaalde afstand van 1,5 meter aanwezig zijn, is er toch een aannemelijk risico dat deze mensen besmet kunnen raken. Uit de onderzoeken blijkt dat het virus tot wel 20 minuten in de omgevingslucht kan blijven hangen en hierdoor wordt overgedragen aan andere mensen (zie afbeelding).

Fijne druppels
Bij hoesten of niezen komen er in verhouding grote, besmette, druppels vrij. Deze zullen door hun gewicht vrij snel vallen, binnen de gestelde 1,5 meter. Maar hiernaast komen er ook fijne druppels vrij, wat ook al gebeurt bij bijvoorbeeld praten of zingen. Deze fijne druppels worden ook wel aerosolen genoemd, een colloïdaal mengsel van stofdeeltjes of vloeistofdruppels in de lucht. Ze kunnen drager zijn van het virus.

Veelvuldig ventileren
Om te voorkomen dat het virus in de lucht blijft hangen zal er daarom beter en veelvuldiger geventileerd moeten worden om ruimtes te ontdoen van de besmette lucht en te voorzien van schone lucht. Indien dit niet mogelijk is dient de lucht in de ruimtes op een juiste manier, met HEPA of elektrostatische filteren met afvang, gefilterd te worden middels recirculatielucht om zo de lucht te ontdoen van de besmettingen [bron 2, 9]

Andere eisen
Huidige geïnstalleerde klimatiseringssystemen leveren geklimatiseerde lucht in utiliteitsgebouwen conform de richtlijnen en normering zoals deze ook zijn opgenomen in het bouwbesluit. Helaas wordt en kan hiermee niet worden voldaan aan de nu gestelde eisen voor een schone lucht omgeving. Ook is de luchtverplaatsing binnen een ruimte van groot belang om deze schoon te krijgen. Veel installaties zijn zo ontworpen dat er luchtmenging plaatsvindt in de ruimte; en dat is nu juist niet gewenst als er zich meerdere mensen bevinden in deze ruimte!

Gemengde ventilatie versus verdringingsventilatie

Verdringing van lucht
Om een ruimte schoon te krijgen dient dit te gebeuren op basis van het verdringingsluchtprincipe, waarbij de lucht laag wordt ingeblazen en hoog wordt afgezogen. De ruimte wordt zo van onder naar boven schoon gezogen en de besmette aerosolen met het virus zullen uit de ruimte verdwijnen, waardoor horizontale overdracht wordt geminimaliseerd. Dit lijkt wellicht een utopie, maar wordt het principe al veelvuldig toegepast in de industrie! Dit zou de basis moeten worden bij nieuwe ontwerpen en aanpassing van bestaande systemen.

Ventilatievoud
Maar hoe vaak zou dan een ruimte geventileerd moeten worden, uitgaande van een goede luchtverplaatsing. Wanneer is de lucht schoon? Er wordt nu aangegeven om naar een viervoudige ventilatievoud te gaan. De meeste gebouwen zitten nu op enkelvoudig! Voor een exactere bepaling zou de KVE-waarde, het kiemgetal of kolonievormende eenheden gemeten of bepaald moeten worden. Dit geeft een indicatie of de lucht schoon genoeg is en wat het ventilatievoud zou moeten zijn.

Luchtvochtigheid
Uit onderzoek is ook gebleken dat de luchtvochtigheid in grote mate van belang is voor de draagbaarheid van het virus. Een relatieve luchtvochtigheid tussen de 40% en 60% zorgt ervoor dat aerosolen minder ver dragen en eerder naar de grond zakken. Hoe droger de lucht hoe verder de aerosolen dragen en dus hoe groter het risico van overdracht [bron 3].

Fijnstof
De laatste jaren wordt er al veelvuldig geschreven over fijnstof en de effecten op de luchtwegen van mensen. Ook in relatie tot het COVID-19 virus, dat ook wel het longvirus wordt genoemd, blijkt fijnstof in de lucht nadelig te werken. Hoe hoger de mate van fijnstof, hoe meer dragers in de lucht. Dit betekent dat ook de aangezogen lucht afdoende moet worden gefilterd om te zorgen voor een laag fijnstofgehalte [bron 1, 6, 7]

Actie is gewenst
Als we dit alles in ogenschouw nemen, is een goede klimaatbeheersing uitgaande van de nu gestelde eisen van groot belang om weer zoveel mogelijk terug te kunnen keren naar een normale en, zover je kunt stellen, gezonde economie waarin we weer normaal met elkaar kunnen omgaan. Dit geldt vooral voor scholen, kantoren, horeca, zorginstellingen, openbare gelegenheden, etc. omdat deze moeilijk zijn in te richten op een 1,5 meter economie.
Om dit te realiseren is actie gewenst, waarbij de volgende punten van groot belang zijn:
- aanpassing richtlijnen en normeringen voor klimatisering van ruimtes in utiliteitsgebouwen en erkenning vanuit RIVM/overheid dat hiermee wordt voldaan aan de gestelde eisen tot minimaliseren van overdracht;
- waar mogelijk de ventilatievoud verhogen tot de maximale waarde;
- indien noodzakelijk de ventilatiecapaciteit uitbreiden;
- ventilatie door laten draaien, ook buiten de gebruikerstijden;
- waar mogelijk de luchtverdeling aanpassen voor een goede door/schoonspoeling;
- toepassen van gedegen HEPA-filtratie (elektrostatische filtratie met afvang laat hierin de beste resultaten zien);
- luchtvochtigheid in ruimtes op een waarde tussen de 40% en 60% RV brengen;
- gezond verstand gebruiken.

Minimaal risico
Het realiseren van deze punten zal bijdragen aan het minimaliseren van virusoverdracht doordat de toegevoerde schone lucht geen of een minimale hoeveelheid aan aerosolen zal bevatten en waar mogelijk de luchtstroming verticaal zal zijn. Indien er dan verder gepaste afstand wordt gehouden, zal het risico op besmetting minimaal zijn.

Wil, innovatie en kennis
De sleutel om de impact van het COVID-19 virus te minimaliseren in de gebouwde omgeving is de bundeling van wil, innovatie en kennis. Deze is veelvuldig aanwezig in Nederland. Experts kunnen gezamenlijk zorgen voor een gezondere leefomgeving. Iedereen zal daar baat bij hebben en de economie zal weer de goede richting op groeien.

Over de auteur:
Marius Klerk is werkzaam bij Air@Work en heeft jarenlang ervaring in de toepassing van luchtbehandeling.

Bronvermeldingen:
1. Removing the Corona virus from the air with ASPRA air purification

VFA Solutions
Published 27 February 2020
https://www.vfa-solutions.com/en/removing-the-corona-virus-from-the-air-with-aspra-air-purification/
1. REHVA COVID-19 Guidance
The Federation of European Heating, Ventilation and Air Conditioning associations
Published 17 March update 3 April 2020
https://www.rehva.eu/activities/covid-19-guidance
2. Seasonality of Respiratory Viral Infections
Annual Review of Virology
Published 20 March 2020
https://www.annualreviews.org/doi/10.1146/annurev-virology-012420-022445
3. Turbulent Gas Clouds and Respiratory Pathogen Emissions. Potential Implications for Reducing Transmission of COVID-19.
Massachusetts Institute of Technology,
Published 26 March 2020
https://jamanetwork.com/journals/jama/fullarticle/2763852
4. NHK World Japan COVID-19: Fighting a Pandemic NHK Documentary
Tohoku University in Japan
Broadcast 26 March 26 2020
https://www3.nhk.or.jp/nhkworld/en/ondemand/video/5001289/
5. An analysis of the transmission modes of COVID-19 in light of the concepts of Indoor Air Quality
University of Coimbra
Published 4 april 2020
https://www.researchgate.net/publication/340435784_An_analysis_of_the_transmission_modes_of_COVID-19_in_light_of_the_concepts_of_Indoor_Air_Quality
6. A national study on long-term exposure to air pollution and COVID-19 mortality in the United States.
Department of Biostatistics, Harvard
Published April 5, 2020
https://projects.iq.harvard.edu/covid-pm
7. Researchers modelling the spread of the coronavirus emphasise the importance of avoiding busy indoor spaces
Aalto university Finland
Published: 6 April 2020
https://www.aalto.fi/en/news/researchers-modelling-the-spread-of-the-coronavirus-emphasise-the-importance-of-avoiding-busy
8. ASHRAE Position Document on Infectious Aerosols
ASHRAE
Published: 14 April 2020
https://www.ashrae.org/file%20library/about/position%20documents/pd_infectiousaerosols_2020.pdf

Op onze nieuwsbrief abonneren

Grote nieuwbouwklus voor Zeeuwse installateur

Gepubliceerd op

Het Zeeuwse installatiebedrijf Synto, sinds november vorig jaar onderdeel van de Unica Groep, heeft een omvangrijke opdracht verkregen van de gemeente Schouwen-Duiveland. In nauwe samenwerking met verschillende andere Zeeuwse partijen gaat Synto de werktuigbouwkundige installatiewerkzaamheden verzorgen voor de nieuwbouw van de scholen Pieter Zeeman en De Meie, op het Hatfieldpark in Zierikzee. De klus betekent een van de grootste opdrachten in de geschiedenis van het bedrijf.

De nieuwbouw gaat na oplevering plaats bieden aan het Pieter Zeeman, de laatste middelbare school op Schouwen-Duiveland, en aan De Meie, dat speciaal basisonderwijs aanbiedt. In totaal gaat de nieuwe locatie circa 1.000 leerlingen huisvesten. De gemeente Schouwen-Duiveland maakte half april bij monde van wethouder Joppe bekend dat de aanbesteding voor de gecombineerde onderwijsvoorzieningen is geslaagd. Voor de scholengroep Pontes en Obase, waartoe de genoemde scholen behoren, gaat daarmee een lang gekoesterde wens voor nieuwbouw in vervulling.

Twee categorieën
De aanbesteding is gesplitst in twee categorieën, te weten een bouwkundig perceel en de technische installaties. Synto gaat alle werktuigbouwkundige installaties verzorgen, zoals de luchtbehandeling, meet- en regeltechniek, sanitair, rioleringen, warmtepompen, vloerverwarming en naverwarmers. Dat doet Synto in nauwe samenwerking met collega-installateur Paree uit ’s-Heerenhoek, dat de elektrotechnische installaties realiseert. Bouwbedrijf Schrijver uit ’s-Gravenpolder neemt het bouwkundige deel van de nieuwbouw voor zijn rekening. De inrichting van de buitenruimte is gegund aan Aannemingsbedrijf de Bokx.

Meerwaarde
“Dit wordt een van de grootste projecten die wij tot op heden hebben gerealiseerd”, zegt Marco Verbeek, directeur van Synto (foto). Zijn bedrijf sloot zich vorig najaar aan bij technisch dienstverlener Unica, waardoor het meer slagkracht kreeg om opdrachten van deze omvang uit te kunnen voeren. “We kunnen terugvallen op de kennis en kracht van Unica, maar onze regionale aanwezigheid heeft voor de opdrachtgever een duidelijke meerwaarde. Mooi om te zien dat deze aanbesteding resulteert in opdrachten voor meerdere Zeeuwse bedrijven”, schetst Marco.

Voor zomervakantie starten
De gemeente Schouwen-Duiveland start de voorbereidingen op de nieuwbouw met de verschillende partijen de komende periode. Het doel is om nog voor de zomervakantie te starten met de sloop van een aantal gymzalen op de bouwlocatie en zo spoedig mogelijk te beginnen met de daadwerkelijke bouw van de scholen. In de zomer van 2021 moet de nieuwbouw gereed zijn, zodat het nieuwe schooljaar vervolgens in de nieuwbouw van start kan gaan.

Op onze nieuwsbrief abonneren

Installatiebedrijven in Europa verwachten ruim een derde minder omzet dan begroot

Gepubliceerd op

Loodgieters- en installatiebedrijven in heel Europa maken zich zorgen over hun omzet en voorzien sombere tijden. Onderzoek van USP marketing consultancy laat zien dat ze in 2020 gemiddeld een 32% lagere omzet verwachten dan aanvankelijk is begroot. In het onderzoek, gebaseerd op het eerste kwartaal van dit jaar, werd ook al gevraagd naar de omzetverwachtingen als gevolg van COVID-19.

In het vierde kwartaal van 2019 waren er altijd nog meer installatiebedrijven met een groeiende omzet dan bedrijven met een dalende omzet in vergelijking met hetzelfde kwartaal in 2018. Wel waren de verwachtingen voor het eerste kwartaal van 2020 vrij gematigd, maar nog steeds positief.

Pessimistisch
Uit de feitelijke resultaten over het eerste kwartaal van 2020 blijkt echter dat in Nederland maar ook in Duitsland, Polen, en het Verenigd Koninkrijk inmiddels meer bedrijven een dalende omzet rapporteren dan een stijgende omzet. De verwachtingen voor het tweede kwartaal en voor 2020 zijn bovendien pessimistisch. Gemiddeld verwacht 6% van de installatiebedrijven dat hun omzet zal stijgen, tegenover 66% dat een daling verwacht. Britse installateurs zijn het meest negatief, aangezien 85% een omzetdaling verwacht voor het tweede kwartaal van 2020.

Ernstige gevolgen
De pandemie van COVID-19 zal naar verwachting ernstige gevolgen hebben, niet alleen voor het tweede kwartaal, maar voor de omzet in 2020 in het algemeen. Het overgrote deel van de installatiebedrijven in heel Europa (86%) verwacht dat de daadwerkelijke omzet in 2020 gemiddeld 32% lager zal zijn dan de aanvankelijk begrote omzet (zie afbeelding). Poolse en Britse installateurs voorspellen de grootste omzetdaling, respectievelijk 46% en 36%. Kleinere bedrijven (tot 5 voltijdse werknemers) zijn pessimistischer en verwachten dat het negatieve effect op hun omzet nog groter zal zijn.

Gekrompen orderportefeuilles
Sinds het vierde kwartaal van 2019 zijn de orderportefeuilles van de Europese installatiesector met gemiddeld 1,5 maand gekrompen. Installateurs in het Verenigd Koninkrijk (-2,8 maanden) en Frankrijk (-2,3 maanden) laten de grootste daling in hun orderboek zien. Een vergelijking tussen het eerste kwartaal van 2019 en dat van 2020 laat zien dat Europese installatiebedrijven gemiddeld 1,1 maanden minder aan orders boeken dan een jaar geleden. Nederlandse en Poolse bedrijven kunnen hun huidige personeel het langst laten werken - ongeveer 6 maanden. In Duitsland, Frankrijk en het Verenigd Koninkrijk liggen de orderboekingen tussen 3,4 en 3,6 maanden.

Negatief sentiment
Het sentiment van installateurs is negatief, maar de realiteit is misschien minder somber dan ze hadden verwacht, concludeert het onderzoeksbureau. Opgemerkt wordt dat dit onderzoek werd uitgevoerd in de tijd dat veel landen aan het begin van hun sluitingsperiode stonden. Daarom is het negatieve sentiment onder installateurs logisch en kunnen de verwachtingen die ze tijdens de enquête hadden de komende periode veranderen, wanneer sommige landen hun veiligheidsmaatregelen gaan versoepelen.

Laat-cyclisch
De bouwsector zelf is laat-cyclisch; dit betekent dat de bouw- en installatiebedrijven de impact van de corona-crisis later zullen voelen dan de andere spelers op de markt. Hoewel de impact van COVID-19 op de bouwsector onvermijdelijk zal zijn, zal regelmatig gecontroleerd en gemeten moeten worden of de omzetdaling en het werk voor loodgieters en HVAC-installateurs aanzienlijk is. USP marketing consultancy denkt nog steeds dat de vraag naar duurzaamheid, energie-efficiëntie en de verschuiving naar fossielvrije installaties een van de belangrijkste drijfveren voor de sector zullen zijn.

Op onze nieuwsbrief abonneren

Gratis Competentie Quickscan en online introductielessen voor technici

Gepubliceerd op

Technisch opleider ROVC biedt gratis een Competentie Quickscan aan, waarin een persoonlijk ontwikkelplan voor technici wordt opgesteld. Daarnaast stelt de opleider gratis online introductielessen beschikbaar. ROVC biedt dit aan binnen zeven vakgebieden: Elektrotechniek, Warmtepompinstallaties, Meet- en regeltechniek, Koeltechniek, Hydrauliek, Pneumatiek en NEN 3140.

John Huizing, directeur van ROVC: “In de huidige situatie, waarin we door het coronavirus verkeren, is het belangrijk dat de kennisontwikkeling binnen de technische branche niet stilvalt. Dat ondersteunen wij graag en daarom stellen we de Competentie Quickscan tijdelijk gratis beschikbaar. Daarnaast is er voor technici de mogelijkheid om een introductieles te ontvangen van de cursussen die hen te wachten staan. De techneut krijgt een kijkje in het lesmateriaal, zoals video’s en animaties.”

Competentie Quickscan
De Competentie Quickscan begint met een digitale kennistest. De uitkomst hiervan vormt het vertrekpunt van het ontwikkelplan voor de technicus. Aanvragen kan via: https://www.rovc.nl/competentie-quickscan/

Online introductielessen
Technici krijgen in de introductielessen toegang tot een gedeelte van het lesmateriaal van de volledige cursus. Deze zijn aan te vragen op: https://www.rovc.nl/online-introductieles/

 

Op onze nieuwsbrief abonneren

Duurzaam uitzicht

Gepubliceerd op

Karel had een paar weken geleden een klant aan de lijn die volledig in de energietransitie was opgegaan. De heer van een jaar of 70 wilde met zijn zuur gespaarde centjes zijn woning een energietransitiewaardige opknapbeurt geven. Hij vroeg Karel of hij wat duurzaams te installeren had? Een warmtepompje of wat zonnepanelen of iets dergelijks.

Karel, mede najager van een duurzame wereld en een goed gevulde portemonnee, was er natuurlijk als de kippen bij om de beste heer een uiterst scherpe offerte voor zonnepanelen toe te sturen. Dat het aantal geoffreerde panelen wellicht wat meer was dan feitelijk nodig zou zijn, was slechts een detail. De oudere heer vroeg Karel nog wel of hij dat aantal op zijn dak kwijt zou kunnen, maar Karel wist hem snel te verzekeren geen enkel bezwaar te voorzien.

Eenmaal aan de slag zag Karel al snel dat hij dit keer toch enigszins was doorgeslagen in zijn aanbieding. Hij zou wat in de knel komen met de uitlijning van de panelen. Feitelijk had hij twee paneeltjes minder moeten offreren. Maar goed, omzet is omzet.

Uiteindelijk kon de beste man met een beetje passen en meten toch nog net genieten van het duurzaamste uitzicht in zijn straat. Een kniesoor die daar een punt van maakt. Karel al helemaal niet.

Wederom  dank aan Camiel Hack voor het spotten van de Karel

Op onze nieuwsbrief abonneren

Unica neemt meet- en regelspecialist Numan & Kant over

Gepubliceerd op

Technisch dienstverlener Unica neemt Numan & Kant uit Strijen over. Numan & Kant is een productonafhankelijk aanbieder van oplossingen voor meet- en regeltechniek en verzorgt totaalprojecten voor klimaatinstallaties in gebouwen. Met de overname wil Unica zijn positie op het gebied van building intelligence versterken, zowel in kennis en capaciteit als in regionale aanwezigheid.

Numan & Kant bedient diverse klanten in de gezondheidszorg, hoger onderwijs, real estate en research. Het bedrijf heeft meer dan 50 medewerkers en als productonafhankelijk aanbieder van totaalprojecten veel ervaring met verschillende gebouwen. Numan & Kant werkt zowel voor eindgebruikers als in opdracht van branchegenoten. Net als enkele andere bedrijven in het Unica-netwerk blijft Numan & Kant onafhankelijk en onder eigen naam opereren. En behoudt het zijn eigen kantoor in Strijen.

Unica Building Intelligence
Na de overname wordt Numan & Kant onderdeel van het cluster Unica Building Intelligence. Binnen dit cluster heeft Unica met de bedrijven Unica Building Automation en Regel Partners al veel kennis van meet- en regeltechniek en gebouwintelligentie in huis. Met Numan & Kant wordt de kennis en capaciteit van dit cluster uitgebreid en worden verschillende gerenommeerde klanten aan het portfolio toegevoegd. Bovendien is het cluster met Numan & Kant ook sterker vertegenwoordigd in Zuidwest-Nederland, waar Unica met zijn building intelligence activiteiten nog minder aanwezigheid kent.

Complementair
Unica-CEO John Quist is blij met de acquisitie van Numan & Kant. “De intelligentie in de gebouwde omgeving neemt in snel tempo toe, dus we zien een toenemende vraag naar dienstverlening in meet- en regeltechniek. Operationeel sluit Numan & Kant uitstekend aan bij Unica. Het bedrijf is vooruitstrevend, werkt merkonafhankelijk en is complementair aan het portfolio van de andere bedrijven in het cluster Unica Building Intelligence. Numan & Kant wordt geleid door twee rasechte ondernemers, dus ook qua ambitie en ondernemerschap past het uitstekend bij Unica.”

Volgende groeifase
Die ondernemers zijn Paul Numan en André Kant. De naamgevers bouwden sinds de oprichting begin deze eeuw het bedrijf uit tot een top 3-speler in haar (niche)markt en een gerespecteerde naam als specialist in meet-en regeltechniek. Zij willen met hun bedrijf de volgende groeifase ingaan, als onderdeel van een totaalaanbieder in technische dienstverlening. “De vraag naar ons specialisme is groeiende, maar er is ook steeds meer integratie met andere gebouwgebonden installaties nodig. Unica heeft deze disciplines in huis, dus als onderdeel van Unica kan Numan & Kant een breder en hoogwaardiger dienstenpakket aanbieden aan klanten. Wij gaan de volgende groeifase van ons bedrijf in en doen dat graag samen met een partij met meer slagkracht, die we in Unica hebben gevonden”, lichten Paul Numan en André Kant toe. Beiden blijven aan als directeur van het bedrijf en krijgen dezelfde vrijheden en verantwoordelijkheden als de vestigingsdirecteuren van Unica.

Vijfde overname
De overname van Numan & Kant is de vijfde acquisitie van Unica in de afgelopen anderhalf jaar. Sinds december 2018 werden de bedrijven Dotwood (cluster ICT Solutions), Boele Fire Protection (cluster Fire Safety), Brainpact (cluster Industry Solutions) en Synto (cluster Building Services) ook onderdeel van het Unica-netwerk van bedrijven. In het lopende jaar verwacht Unica nog meer overnames te doen, zowel ter verdere versterking van gespecialiseerde activiteiten als in de vorm van verdere uitbreiding om de regionale aanwezigheid te versterken.

Foto: vlnr Bert Moser (CFO Unica)- John Quist (CEO Unica)- André Kant en Paul Numan

Op onze nieuwsbrief abonneren

Radson lanceert nieuwe merkstrategie

Gepubliceerd op

Radson lanceert een nieuwe merkstrategie met vier merkpijlers als fundament: verhoogde efficiëntie, betere integratie, slimmer werken en een kleinere voetafdruk. Op basis van deze nieuwe visie wil Radson haar klanten ontzorgen door efficiënte, slimme, duurzame en geïntegreerde verwarmings- en koeloplossingen aan te bieden voor een comfortabel binnenklimaat in woningen en commerciële gebouwen.

Jan-Willem Plukaard, verkoopleider Nederland van Radson, legt uit dat Radson bewust voor deze vier merkpijlers heeft gekozen om een duidelijke visie neer te zetten waarmee hun voornaamste doelgroepen uit de voeten kunnen: de voorschrijvende instanties, installateurs, de groothandel en eindgebruikers van onze producten. “We bieden een uitgebreid assortiment aan oplossingen voor een hoger binnenklimaatcomfort dat is gekoppeld aan minder energiegebruik. Deze totaaloplossingen zijn gebaseerd op toonaangevende, innovatieve en milieuvriendelijke technologieën. Hiermee spelen we in op het feit dat blijkt uit marktonderzoek dat er nog 30% bespaard kan worden door geïnstalleerde systemen te optimaliseren. Op deze manier dragen wij bij aan meer welzijn en minder druk op de natuurlijke bronnen van onze planeet. Deze missie kunnen wij onverminderd voortzetten door samen met de installatiebranche en eindgebruikers een duurzaam en comfortabel binnenhuisklimaat in woningen te creëren met onze innovatieve en geïntegreerde binnenklimaatsystemen.”

Gezond en comfortabel leven
Plukaard legt uit dat een goed binnenklimaat cruciaal is voor een gezond en comfortabel leven. “De verstedelijking blijft zich ongezien snel voortzetten en mensen brengen meer tijd binnen door dan ooit tevoren”, zegt hij. “ Uit verschillende studies blijkt dat binnenklimaatcomfort een grote impact heeft op welzijn, productiviteit en prestaties van mensen. Zowel thuis, op het werk, op school als elders. Een verbeterd klimaatcomfort binnenshuis kan de productiviteit zelfs met 11% doen stijgen.

Aanpassen aan individuele behoeften
“Hoewel we allemaal verschillende functies hebben op het gebied van het aanbieden, ontwikkelen en installeren van duurzame oplossingen voor klimaatcomfort binnenshuis, delen we binnen de installatiebranche allen hetzelfde doel: een beter en comfortabeler binnenklimaat te leveren in woningen of commerciële gebouwen wereldwijd”, zegt Plukaard. “Daarom kunnen al onze oplossingen perfect worden aangepast aan individuele behoeften en voldoen ze aan de vereisten van elk type gebouw.”

Vier merkpijlers
“Het leveren van een comfortabel binnenklimaat is onze prioriteit,” vervolgt Plukaard, “waarbij we duurzaamheid als uitgangspunt hanteren. Hierop zijn de vier merkpijlers, verhoogde efficiëntie, betere integratie, slimmer werken en een kleinere voetafdruk gebaseerd”, zegt Plukaard. Verhoogde efficiëntie betekent bijvoorbeeld dat je gebruik maakt van geavanceerde regeltechnieken waardoor de HVAC installatie de specificaties beter kan benaderen. Bijvoorbeeld dat je het hydraulisch systeem perfect in balans brengt. Het resultaat is de juiste temperatuurregeling en een optimaal rendement. Betere integratie houdt in dat je bijvoorbeeld verschillende oplossingen gaat combineren in een systeem voor lage watertemperaturen. Met andere woorden, het juiste product op de juiste plaats. Daarnaast sluiten de producten van Radson direct op elkaar aan zodat een perfecte zoneregeling ontstaat, waarmee het hele klimaatbeheerssysteem kan communiceren. Radson ondersteunt vervolgens professionals met oplossingen die eenvoudig te installeren zijn en probleemloos te bedienen. Op dit moment wordt namelijk 90% van de bouwkosten in de planningsfase bepaald. Daarom kun je tijd en kosten besparen door beter te plannen en slimmer te werken.

Warmtearchitect
“De merkpijler kleinere voetafdruk spreekt redelijk voor zichzelf”, zegt Plukaard. “Radson wil met haar totaaloplossingen namelijk een bijdrage leveren aan de reductie van grondstoffen om de natuurlijke bronnen van de aarde te sparen.” Hij vertelt dat de rol van een installateur bij een bouwproject sterk aan het veranderen is en hij vaker de rol van een warmtearchitect aanneemt. “De producten die op de markt worden gebracht om een woning energie-efficiënt te verwarmen, worden steeds technischer. Dit vraagt om een verbreding van de kennis van de installateur om technisch advies te kunnen geven aan de woningeigenaar. Vanuit Radson ontzorgen we de installateur door met ons portfolio aan producten totaaloplossingen te kunnen bieden. Dit doen we door van tevoren allerlei calculaties te maken over hoeveel een woning en de personen die er wonen, exact aan warmte of koeling nodig hebben. We kijken dus sterk naar de gezinshuishouding, waarbij het gebruik van het gezin in deze calculatie wordt meegenomen. Hiervoor wordt een advies gegeven over de verwarming die nodig is voor elk individueel vertrek in de hele woning, bijvoorbeeld een vloerverwarming op de begane grond, lagetemperatuurradiatoren in de slaapkamers en een elektrische radiator in de badkamer. Ons binnenklimaatsysteem zorgt ervoor dat al deze producten met elkaar kunnen communiceren door middel van een zoneregeling. Samen met de warmtearchitect zorgen we ervoor dat dit systeem zo goed mogelijk wordt geïmplementeerd. We instrueren en informeren de warmtearchitect, zodat de installateur een zo goed mogelijk advies kan geven aan de bewoner. Op deze manier zijn we altijd verzekerd van het feit dat al deze producten zijn afgestemd op de wensen en de behoeften van de bewoner. Die visie die we nu met onze nieuwe merkstrategie willen neerzetten, sluit haarscherp hierop aan”, aldus Plukaard.

Op onze nieuwsbrief abonneren

WELL-certificeringen dankzij nieuwe meet oplossingen ATAL

Gepubliceerd op

Afgelopen jaar heeft ATAL met diverse partners meegewerkt aan het behalen van het WELL duurzaamheidscertificaat voor kantoren wat zich voornamelijk richt op de gezondheid en welzijn van het kantoorpersoneel.  Omdat luchtkwaliteit een essentiële rol speelt bij WELL-certificering dient er ieder moment een helder inzicht te zijn in belangrijke binnenklimaat parameters zoals CO2, fijnstof, temperatuur, relatieve vochtigheid  en VOC’s.  Met een nog steeds groeiend aanbod aan slimme sensoren voor WELL-certificering, maar ook voor “RESET building certification” biedt ATAL een  compleet productportfolio voor het meten van deze grootheden in kantoorvertrekken of in luchtkanalen. Dit biedt installateurs de kans om te voldoen aan de richtlijnen van deze nieuwe kantoor standaarden. Binnen dit productaanbod zijn o.a. opnemers beschikbaar met een Modbus of Bacnet interface. Benieuwd naar de mogelijkheden voor uw project? kijk op: http://www.atal.nl

Van Thiel Optimaal® over duurzame DAB pompen

Gepubliceerd op

Berco is een wereldwijde speler en is marktleider op het gebied van automatten en vrachtwageninterieurs. Onlangs heeft Berco haar nieuwe pand Berco 5 geopend. In dit moderne gebouw vinden alle research & development activiteiten plaats, alsook alle testfaciliteiten en de volledige schuimproductie. Marcell Diehl, Senior Projectmanager Van Thiel Optimaal®: “in navolging van de gebouwen 2, 3 en 4 hebben wij alle W-installaties in Berco 5 geïnstalleerd. Vanaf het eerste ontwerp zijn wij als installatieadviseur al betrokken in het bouwteam, samen met de architect, aannemer en onze opdrachtgever. Dat bood ons de kans om duurzame en efficiënte oplossingen aan te dragen, met de meest gunstige prijs/kwaliteitverhouding. Dat verwachten wij ook van onze toeleveranciers. Een goed voorbeeld is DAB Pumps. Als het aankomt op systeemkeuzes kunnen wij bij DAB Pumps voor alle pompoplossingen terecht. Zij denken vanaf het begin goed mee, zijn innovatief met systeemoplossingen en hebben een goede prijs/kwaliteit verhouding.”

Gespecialiseerde alleskunners

Gepubliceerd op

De installatiewereld wordt steeds complexer en de vakman komt steeds meer onder druk te staan. De diversiteit in verwarmingsoplossingen gaat omhoog en door gebrek aan vakmensen moet het installatieproces steeds sneller maar wel mét behoud van kwaliteit. Geen wonder dat de installatiesector knel komt te zitten. Voor de huidige vakmensen geen prettige positie maar ook voor de toekomstige vakvrouw- en man geen goed vooruitzicht.
De vakmensen van nu worden gezien als een allround-specialist, want zij moeten verstand hebben van verwarmen, koelen, ventileren, de digitale regeltechniek daaromheen én alles tot een passende integrale oplossing verwerken. Voor sommigen is dat een hele uitdaging. Dit blijkt in de praktijk wanneer uitvoeringsdetails niet worden nageleefd en geclaimde prestaties daardoor niet worden waargemaakt. Met als resultaat: een ontevreden klant.
De Nederlandse Verwarmingsindustrie pleit voor een integrale aanpak. Het vraagt heel veel van de vakmensen in deze sector om altijd op de hoogte te zijn van alle trends en nieuwe technieken die bijdragen aan een comfortabel binnenklimaat. Daarom is het trainen en opleiden van vakmensen een continu proces, dat breder moet zijn dan te focussen op één aspect. Er is een geïntegreerde opleiding nodig waarin opwekking, distributie, afgifte en regelapparatuur samenkomen. Hiervoor wil de Nederlandse Verwarmingsindustrie een ketensamenwerking op gang brengen waarin opleiders en installateurs participeren om zo de instroom op de arbeidsmarkt te bevorderen. Naast het opleiden van vakmensen is het van groot belang dat er producten worden ontwikkeld die eenvoudiger te installeren en te onderhouden zijn; een mooie opdracht voor onze leden.
De nieuwe vakman speelt een cruciale rol in de uitvoering van de warmtetransitie. Om die transitie te laten slagen, moet de sector aan de slag om de nieuwe vakmensen breed op te leiden en zorg te dragen voor de ontwikkeling van slimme geïntegreerde klimaatoplossingen.

Coen van de Sande
Directeur De Nederlandse Verwarmingsindustrie

Op onze nieuwsbrief abonneren

Verhoogd stopcontact

Gepubliceerd op

U weet waarschijnlijk wel dat Karel niet alleen een begenadigd W-installateur is. Ook op het E-vlak staat hij zijn mannetje. Zo is hij een kei in groene stroom, munt hij uit in meet- en regeltechniek en is hij innovatief in het ontwikkelen van nieuwe elektratechnieken. Kortom, Karel draait zijn hand niet om voor het betere Elektrawerk.

Toen hij afgelopen week lekker aan het knellen was geslagen, had de klant nog zo’n E-werkje voor hem in petto. Het was een kleine klus die vast niet teveel tijd in beslag zou nemen. Een stopcontactje naast een bed enigszins omhoog verplaatsen, dat was alles. De huidige contactdoos zat wat laag.

Dit was voor Karel natuurlijk een fluitje van een cent. Tegen een leuk meerprijsje nam onze allrounder dit wel even mee. Hij voegde er zelfs nog een extra optie aan toe. Mocht het lage stopcontact namelijk toch weer gewenst zijn, dan is dat uiteraard geen enkel probleem.

Op onze nieuwsbrief abonneren

Maatwerk bij Intergas, niet alleen voor de HVAC-installaties

Gepubliceerd op

Kieback&Peter bedenkt en levert ook maatwerkoplossingen, niet alleen voor HVAC-installaties in gebouwen, maar ook voor bijvoorbeeld productiehallen. Zoals de nieuwe productiehal “Intergas 2” van de succesvolle ketelfabrikant Intergas te Coevorden. Dankzij de enorme groei van de laatste vijf jaar was een uitbreiding wenselijk. Kosten noch moeite zijn gespaard om een productiehal te realiseren waar veel licht, ruimte en rustige kleuren zijn gecreëerd voor de meest optimale werkomstandigheden. Daarnaast zijn er ruime kantoorruimten en een fors auditorium gebouwd voor meer dan 200 mensen. Dit auditorium is voorzien van een projectiescherm van 9 x 6 m waar de bezoekers op verbluffende wijze kennis maken met de grootste ketelfabrikant van Nederland.

Voorspellend regelen

Gepubliceerd op

Op de Vakbeurs Energie in Den Bosch introduceert Kieback&Peter het voorspellend regelsysteem Model Predictive Control (MPC 2.0). Het fabricaat onafhankelijke MPC 2.0 functioneert met wiskundige rekenmodellen en voorspellende algoritmes, rekening houdend met de traagheid van gebouwen en de technische installaties.

Naast real time waarden werkt MPC 2.0 met historische data en externe data, zoals het aantal verwachte bezoekers en klimaatvoorspellingen. Bovendien functioneert het regelsysteem met kunstmatige intelligentie (AI). De algoritmes van MPC 2.0 ontwikkelen zich continu door middel van machine learning, zodat het regelsysteem meer en meer gewend raakt aan het gedrag van de gebruikers, het gebouw en de technische installaties van het gebouw.

Energiebesparing en energiemanagement
Naast voorspellend regelen presenteert Kieback&Peter systeemoplossingen voor energiebesparing en energiemanagement. Het bedrijf laat zien dat met meet- en regeltechniek aanzienlijke energiebesparingen zijn te realiseren. Een goed voorbeeld is de energiebesparende ruimteregeling en:key, die de ruimtetemperatuur automatisch regelt. Daardoor wordt minimaal 15% energie bespaard. Dit geldt eveneens voor de software Climotion® waarmee ventilatiesystemen optimaal geregeld worden en besparingen zijn te realiseren van minstens 35%.

Een ander voorbeeld is het gebouwbeheersysteem Qanteon, dat een geïntegreerd energiemanagementsysteem heeft. Met dit systeem kan de gebruiker op elke locatie m.b.v. van een pc, tablet of smartphone, inzicht krijgen in de prestaties van de technische installaties.

Oplossing voor warmtepompen vertrekhal Schiphol

Gepubliceerd op

Voor de tijdelijke vertrekhal van Schiphol hebben wij voor de regeling van de Aermec warmtepompen, ons DDC4000-automatiseringsysteem ingezet. Martin Peek, directeur van Aerkoel: “wij werken al jaren samen, voorheen bij AL-KO, nu bij Aermec. De markt vraagt steeds vaker om specifieke regeltechnische oplossingen. Kieback&Peter helpt ons op voorhand met het bedenken van de meest duurzame en slimme oplossing. Zij weten alles van HVAC-installaties en zijn experts op het gebied van systeemintegratie. In deze complexe omgeving biedt Kieback&Peter eenvoud.”

Coolmark en Johnson Controls YORK gaan samenwerken

Gepubliceerd op

Coolmark en Johnson Controls YORK zijn een samenwerking aangegaan voor de Nederlandse HVAC-markt. Het programma van Coolmark wordt hiermee uitgebreid met lucht/water- en water/water-warmtepompen, koelmachines, fancoilunits, regeltechniek en waterregelkleppen. Ook een assortiment rooftopunits van YORK gaat tot het programma behoren. Coolmark zal zich richten op het werkgebied tussen 0 en 600 kW koel- en verwarmingsvermogen.

“Het productassortiment van Johnson Controls YORK gecombineerd met ons service- en distributienetwerk, 25 jaar kennis van de lokale markt en ons eigen team van experts, vormen de ingrediënten voor deze samenwerking”, licht Hoofd projecten Huibert Baak bij Coolmark toe. “Twee bedrijven die elkaar versterken en innovatie en verduurzaming in Nederland naar een hoger plan willen tillen. Door deze nieuwe samenwerking kunnen installateurs en adviseurs zich onderscheiden op het gebeid van innovatieve en duurzame oplossingen, geld besparen en hun business laten groeien.”

De Johnson Controls YORK AMICHI chiller/warmtepomp, in de range van 11 tot 254 kW is een dergelijke oplossing. Dit modulaire systeem, uitbreidbaar tot maximaal 32 units, is energie-efficiënt en duurzaam en biedt installatiegemak en bedrijfszekerheid. Een andere oplossing is de Verasys. Dit plug-and-play Building Management Systeem voor de middelgrote commerciële markt combineert opwekking, afgifte en regeltechniek. Een oplossing zonder ingewikkelde programmatuur of uitgebreide engineering maar wel voorzien van de laatste ontwikkelingen op technisch gebied.

Ook op het terrein van koudemiddelen heeft YORK stappen gemaakt. Zo zijn er oplossingen leverbaar met het koudemiddel R454B en een GWP waarde van 467. Dit is 75% lager dan R410A en 30% lager dan R32.

Kwaliteit systeemwater meten

Gepubliceerd op

Kwaliteit systeemwater meten

Bij een cv-installatie speelt het water dat wordt rondgepompt in het systeem een belangrijke rol. De kwaliteit van dit systeemwater is van grote invloed op de levensduur, het rendement en het functioneren van de installatie. Een belangrijke factor is de zuurgraad of pH-waarde. Een te lage pH-waarde tast de stalen onderdelen en leidingen van de installatie aan, terwijl een te hoge waarde juist de aluminium delen beschadigt.

Een andere factor zijn roest- en metaaldeeltjes die in het water terecht komen door corrosie en slijtage. De deeltjes kunnen storingen en verstoppingen veroorzaken. De laatste factor betreft de hardheid van het water. Zelfs als er relatief zacht water wordt gebruikt zal er kalk worden afgezet op diverse onderdelen, zoals de warmtewisselaar. Slechts 1 mm kalkafzetting heeft al een verhoging van 10% in energieverbruik tot gevolg.

De Blauwe Lijn CAPBs WQ10 biedt de oplossing voor het vaststellen van de waterkwaliteit. U tapt een sample van het systeemwater af en test deze door de meetsonde erin te dompelen. Het instrument meet de pH-waarde, de geleidbaarheid en de temperatuur. Uit deze waarden worden het zoutgehalte, het totaal van opgeloste vaste stoffen en de hardheid van het water berekend. De meetwaarden leest u zoals bij alle CAPBs af op een Blauwe Lijn meetinstrument of via uw smartphone of tablet via de gratis EuroSoft live app.

Als er waarden worden gemeten die wijzen op een te grote afwijking van de zuurgraad of te veel verontreiniging, dan kunnen er corrigerende maatregelen worden getroffen. Volg hierbij de richtlijnen van de fabrikant of VDI2035. Controle van het systeemwater hoort bij het periodieke onderhoud van een cv-installatie. Met de opgeslagen meetrapporten kunt u de kwaliteit monitoren en tijdig maatregelen treffen. De sensoren van de CAPBs sens WQ10 dienen regelmatig te worden gekalibreerd. Hiervoor wordt het toestel geleverd als set in een handige draagkoffer met kalibratievloeistoffen en bijbehorende maatbekers.

Honderd jaar oude woonboerderij aan de warmtepomp

Gepubliceerd op

Bij de renovatie van de honderd jaar oude woonboerderij in Ouderkerk aan den IJssel is een gecombineerd laagtemperatuursysteem van vloerverwarming en warmtepomp aangelegd, gekoppeld aan een zoneregeling. De regeling zorgt ervoor dat de temperatuur in de verschillende ruimtes individueel verwarmd of gekoeld kunnen worden.

De eigenaar van de boerderij heeft samen met zijn zoon een melkveehouderij. Het achterste gedeelte van de boerderij, waar voorheen de koeienstal was, is verbouwd tot woning. Het voorste gedeelte, het oude woongedeelte waar de zoon met zijn gezin woont, is nog niet gerenoveerd. In het verbouwde deel is een nieuw casco tegen de oude gevelwanden gezet. Het totale woonoppervlak is circa 150 vierkante meter met een inhoud van meer dan 350 kubieke meter.

Zoneregeling
De vloeren zijn nieuw gestort en het dak van het nieuwe woongedeelte is aan de binnenkant volledig geïsoleerd. In de vloeren is Clickjet vloerverwarming (staaldraadmatten) van Radson aangelegd. Geïnstalleerd is een Zento warmtepomp van dezelfde fabrikant. Elke ruimte heeft een Touch E3-zoneregeling, waarmee de temperatuur per ruimte geregeld kan worden. Dit is een centrale regeling met touchscreen die communiceert met de diverse thermostaten in de verschillende ruimtes. De zoneregeling kan ook op afstand worden bediend met een app.

Combinatiepakket
Het combinatiepakket van (lucht/water)warmtepomp, vloerverwarming en een zoneregeling is geïnstalleerd door Roest & Heuvelman, totaalinstallateur op het gebied van elektrotechnische installaties (als loodgieterswerk) en verwarmingsinstallaties uit Krimpen aan den IJssel. Dit installatiebedrijf heeft inmiddels bij verschillende projecten dergelijke combinatie-oplossingen geïnstalleerd. Arie den Uijl, projectleider bij Roest & Heuvelman, over de renovatie: “Toegegeven, we hebben niet echt een strenge winter gehad, maar de woning heeft een aangenaam binnenklimaat. De combinatie-oplossing resulteert in 100% warmtegarantie. Door diversiteit van de aangeboden afgiftesystemen kunnen we een optimale oplossing bieden voor een perfect warmtecomfort en binnenklimaat. Hiermee wordt een optimaal energie-efficiënt warmtecomfort gerealiseerd.”

Monoblok
In de woonboerderij in Ouderkerk aan den IJssel is een monoblok warmtepomp tegen de buitengevel geplaatst. In dit monoblok zit een koudemiddel dat warmte opwekt. Voordeel van een monoblok is dat het koudemiddel in de buitenunit kan blijven en niet met leidingen in de woning gebracht hoeft te worden. Binnenin de woning in het stalgedeelte zijn twee buffervaten geplaatst: één voor sanitair water en één voor water van het verwarmingssysteem.

Voldoende vermogen
De vloerverwarming geeft met een lage temperatuur voldoende warmte af. De calculatiedienst van Radson kwam uit op een warmteverlies van 8,5 kW. Zij adviseerden daarom een warmtepomp van 13 kW om in de winter ook voldoende vermogen te hebben, voldoende sanitair warmwatervoorziening te garanderen en in het tussenseizoen een lagere compressorfrequentie te realiseren. Elke vloerverwarmingsgroep van de vloerverwarming is apart geregeld met een ruimtevoeler. Deze voelers communiceren met de zoneregeling die in elke ruimte is geïnstalleerd en ervoor zorgt dat in elke ruimte van de verbouwde woonboerderij de temperatuur naar wens kan worden geregeld.

Onder de knie krijgen
Pieter van den Dikkenberg was als accountmanager projecten Nederland betrokken bij de renovatie. “Het gasloos opleveren van gebouwen betekent voor veel installateurs dat zij nieuwe installatietechnieken onder de knie moeten krijgen,” vertelt hij, “bijvoorbeeld om lagere temperatuursystemen te kunnen installeren. Omdat systemen op lagere temperaturen werken, is het belangrijk dat de installateur goed weet hoe hij bijvoorbeeld de installatie waterzijdig moet inregelen, zodat het juiste aantal liters warm water door de verwarmingsbuizen stroomt. De inregeltechniek wordt steeds belangrijker bij systemen die op lagere temperaturen werken.”

Woning inventariseren
“Warmtepompen installeren is een nieuwe techniek waarmee verschillende installateurs nu steeds vaker te maken krijgen”, vervolgt Van den Dikkenberg. “Het zijn complexe installaties waarover bewoners vooraf goed moeten worden geadviseerd voordat zij een keuze maken voor een duurzaam warmtesysteem.” Den Uijl van Roest & Heuvelman hierover: “De eerste stap is dat we de situatie van de woning inventariseren; welke duurzame maatregelen zijn al gerealiseerd en welke zijn nog nodig zijn om het pand te verduurzamen? Daarbij heeft niet elke woning evenveel ruimte om de installaties te plaatsen. Een combinatie van warmtepomp en vloerverwarming met ultra-lage temperatuurradiatoren met Touch E3-zoneregeling werkt het beste als een pand goed is geïsoleerd, zodat de warmte er niet uit verdwijnt. Bij een nauwelijks geïsoleerd pand hebben energiezuinige warmtebronnen weinig effect.”

Advies
Volgens Den Uijl biedt de combinatie-oplossingen van Radson een groot aantal mogelijkheden om een woning optimaal te verduurzamen met energiezuinige systemen die voor een prettig binnenklimaat zorgen. “Dat is gebleken uit verduurzaming van deze woonboerderij”, zegt De Uijl. “Prettig aan Radson is de manier waarop zij met installateurs samenwerken. Hun adviseurs zijn regelmatig op de bouwplaats aanwezig om ons te begeleiden en te ondersteunen. Omdat de techniek nog heel nieuw is en elke situatie weer anders is, voelt het heel positief dat vanuit de fabrikant ter plekke advies wordt gegeven over bijvoorbeeld het bepalen van het vermogen van een warmtepomp en het inregelen van de installatie. Dit soort richtlijnen geven je houvast en dragen bij aan een succesvolle installatie.”

Drukverhogers, maar dan eenvoudig

Gepubliceerd op

Bij de drukverhogers van DAB is alles geïntegreerd. Daardoor eenvoudig en snel te installeren. Bovendien 30% compacter, ideaal voor kleine ruimten. Uw klant profiteert van een constante druk, stil bedrijf en 50% energiebesparing.

Uitzending Radar houdt gemoederen bezig in installatieland

Gepubliceerd op

Afgelopen week besteedde Radar uitgebreid aandacht aan de warmtepomp. Uit een enquête bleek dat 20 procent van de ondervraagden de woning niet op temperatuur kan krijgen en voor 17 procent de energierekening hoger uitvalt dan voorheen. Op onze Social Mediakanalen volgde een storm aan reacties. Verscheidene installateurs en adviseurs wezen op het belang van een goede isolatie en luchtdicht bouwen.

Zo zegt Chris van Laar, specialist Meet- & Regeltechniek bij ULC Installatietechniek op LinkedIn: “In een huis dat niet goed geïsoleerd is, kun je stoken tot je een ons weegt. Je krijgt het niet warm. Dom dat ze niet eerst advies geven om een huis goed te isoleren. Dat is altijd stap 1.”

Koudeval tegengaan
René van der Drift, eigenaar van Drift Engineering sluit zich bij hem aan. Maar “naast goed isoleren is ook het tegengaan van koudeval door natuurlijke ventilatie belangrijk, omdat meestal een warmtepomp in combinatie met lage temperatuurverwarming wordt toegepast. Dit is echt een issue, dat verduurzaming via warmtepompen in diskrediet kan brengen.”

Telegraaf nieuws
Pieter van Loon, Projectconsultant Duurzame Installatietechniek zet vraagtekens bij de representativiteit van het onderzoek: “Je kunt je afvragen of het onderzoek wel representatief is. Er zijn namelijk al meer dan 220.000 warmtepompen geplaatst in Nederland en zover ik weet zijn er geen grootschalige klachten. Anders zouden er 44.000 mensen ontevreden zijn over hun systeem en daar zouden we echt wel wat van horen. Het voelt voor mij als Telegraaf nieuws!”

“Kies niet massaal voor de warmtepomp”
Is het misschien verstandiger om niet massaal te kiezen voor de warmtepomp als duurzame oplossing, vraagt Erik de Bruin zich af. “Warmtepompen vergen relatief hoge investeringen en aanpassingen in de woning. Laagfrequent infrarood panelen vergen alleen een paar stopcontacten en die zijn er meestal al wel. Zijn ze er niet, dan moet je hooguit een aanpassing in de meterkast doorvoeren.”

Van een andere planeet
Tijdens de uitzending van Radar kwam tot slot ook Doekle Terpstra, voorzitter van Techniek Nederland, aan het woord. Op Facebook liet installateur Robert van der Poel zijn teleurstelling blijken over de uitspraken van Terpstra. “Hij zegt dat er duizenden technici met Green Skills worden opgeleid. Die gast komt van een andere planeet! Ten eerste zijn er onvoldoende opleidingsmogelijkheden en tweede kan je nu al niemand vinden voor onze normale werkzaamheden.”

Constante waterdruk tot 9 verdiepingen

Gepubliceerd op

Pompenspecialist DAB heeft de e.sytwin drukverhogers in zijn programma. Het betreft compacte meerpompsunits, met een capaciteit per pomp tot 180 l/min bij 20 m. De maximum opvoerhoogte is 60 m, waardoor deze drukverhoger kan worden ingezet tot 9 verdiepingen met een constant blijvende ingestelde waterdruk.

Alle componenten, waaronder de frequentieregelaars, de regeltechniek, de terugslagkleppen en een expansievat zijn geïntegreerd. Het docking station, het installatieframe voor 2-4 pompen, en de draadloze verbinding tussen de pompen vereenvoudigt het installeren. Er zijn meerdere aansluitmogelijkheden voor de leidingen.

VSK 2018: Interactief meten

Gepubliceerd op

Euro-Index presenteert zich met een interactieve stand. U kunt hier zelf ervaren hoe u verschillende meetinstrumenten kunt verbinden met uw eigen smartphone of tablet, de meetwaarden op afstand kunt raadplegen en kunt delen met collega’s of uw opdrachtgever. U vergaart kennis over de laatste ontwikkelingen in meettechniek.

Meten van luchtsnelheden

Gepubliceerd op

De nieuwe EE671 luchtsnelheidsopnemer voor HVAC applicaties van E+E is geschikt voor het meten van luchtsnelheden tot 20m/s. Door de Modbus Interface is integratie met gebouwbeheersystemen mogelijk. De meetvoeler is voorzien van een nieuwe E+E VTQ ‘Thin Film sensor’. Deze sensor is robuust en nagenoeg ongevoelig voor verontreinigen. Dit maakt langdurige betrouwbare en nauwkeurige metingen mogelijk onder moeilijke omstandigheden, aldus de fabrikant.

Online klantloyaliteit meten nu ook voor bouw- en installatiebedrijven beschikbaar

Gepubliceerd op

Er is voor de bouw- en installatiebranche nu een online systeem voor feedbackmanagement beschikbaar. Door middel van tussentijdse metingen kunnen organisaties continu hun klantloyaliteit meten en verbeteren. Het systeem geeft op verschillende momenten in een koop- en bouwproces feedback, waardoor bijsturing mogelijk is. In andere sectoren is deze methodiek al gangbaar. In de bouw- en installatie staat het nog in de kinderschoenen.

Meten van ionisatiestroom

Gepubliceerd op

Euro-Index introduceert diverse nieuwe instrumenten van Elektro Lijn. De robuuste True RMS multimeter kan een valtest van 10 meter doorstaan. Het toestel biedt alle gangbare multimeterfuncties, een geïntegreerde LED zaklamp en een display met achtergrondverlichting. De mogelijkheid tot het meten van ionisatiestroom maakt dit toestel geschikt voor cv-onderhoudstechnici. De HT38 is een instrument waarmee op de juiste  groep bij een wandcontactdoos kan worden gezocht. De transmitter wordt aangesloten op een WCD, waarna met de receiver het signaal kan worden gevonden bij de bijbehorende groep in de groepenkast. Dit wordt aangegeven met LED-indicatie en een akoestisch signaal. De HT38 kan worden toegepast terwijl het systeem onder spanning staat. De laatste noviteit betreft de HT60-serie. Deze bestaat uit 5 ergonomisch vormgegeven True RMS multimeters die van elkaar verschillen in functionaliteit en nauwkeurigheid. De specificaties en de veiligheidscategorie (CAT IV 600 V) maken deze serie breed inzetbaar.