Met de verduurzaming van onze energievoorziening lijkt het erop dat we ook afscheid gaan nemen van de traditionele meterkast of toch niet? Op dit moment buigt een NEN-commissie zich over een mogelijke aanpassing van de norm. Welke impact heeft ‘van aardgas los’ precies op de indeling? En, wordt het werk van de installateur er makkelijker of juist moeilijker op?

Zoals we allemaal weten zijn meterruimtes in Nederland de plek waar aansluitingen op netwerken van nutsvoorzieningen (water, gas, warmte, elektra, telecom) in een woning bij elkaar komen. Naast een goede bereikbaarheid en toegankelijkheid zijn ook de betrouwbaarheid en de veiligheid van een meterruimte van belang. De Normcommissie Meterruimten van NEN ziet het als haar maatschappelijk taak om onveilige situaties en meterbranden te voorkomen. IZ sprak met consultant Saskia Schulten en normcommissievoorzitter Marcel Wennekes (ABB) over de marktconsultatie over de meterkast van de toekomst, die nu plaatsvindt.

Concepten
Wie van 9 november tot 11 december afreisde naar Nieuwegein kon 9 concepten van toekomstige meterkasten bewonderen. Ze stonden opgesteld in de Woonindustrie. Installateurs, architecten, adviseurs en andere partijen in de bouwkolom mochten er naar hartenlust op schieten. De bedoeling was om zoveel mogelijk input te vergaren voor de Normcommissie die zich nu buigt over NEN 2768 (Meterruimten en bijbehorende bouwkundige voorzieningen in woningen). Deze input wordt gebruikt om de conceptopstellingen te evalueren en de kansrijke uitvoeringen verder door te ontwikkelen.

Veranderingen
Wat is er aan de hand? Door de verduurzaming van onze energievoorziening verdwijnt zo zoetjes aan de aardgasgestookte cv-ketel uit de nieuwbouw. Tegelijkertijd staan andere installaties te dringen om een plekje. De douche-wtw bijvoorbeeld of laadapparatuur voor elektrische voertuigen. Ook dreigt de temperatuur in de meterkast op te lopen door de zwaardere belasting van installaties, klimaatverandering en betere isolatie van nieuwbouwwoningen.

Technische ruimte?
De normcommissie heeft naar aanleiding van deze ontwikkelingen overwogen om van de meterkast een technische ruimte te maken. Op die manier zou een breed scala aan installaties kunnen worden opgenomen in de meterkast. Dat idee is om praktische redenen losgelaten. Een belangrijk obstakel vormt de warmtelast. Op het moment dat de meterkast een technische ruimte wordt, heb je een warmteberekening nodig. Dat is een vrij ingewikkelde exercitie. Vandaar dat de normcommissie deze optie laat schieten. De meterkast blijft dus dezelfde doelstelling en functie behouden in de toekomst, dat staat inmiddels wel vast.

Ruimtebeslag
Ruimtebeslag, we hadden het er al eerder over, vormt ook een belangrijk thema dat is meegenomen in de marktconsultatie. Bij de proefopstelling in Nieuwegein waren dan ook meterkasten te beoordelen in verschillende formaten en met verschillende indelingen. Dat heeft deels te maken met de verduurzaming van installaties, maar ook met wensen van bewoners, installateurs en netbeheerders.

Aanpassingen
Bewoners willen graag meer ruimte. Nu al is het een vertrouwd beeld: je trekt de deur van de meterkast open en wordt direct bedolven onder de paraplu’s, stofzuigers, flessen terpentine, schoenen en wat dies meer zij. Met de trend richting ‘van aardgas los’ komt die ruimte beschikbaar. Een optie is om de meterkast dan aan te passen. Bijvoorbeeld door het deel voor de netbeheerder kleiner te maken, van 1.60 m naar 1.30 m om precies te zijn. Het bovenste deel is dan voor bewonersinstallaties. Een fysieke afscheiding tussen beide gedeeltes moet dit verduidelijken.

Kleiner maken
Het is natuurlijk ook mogelijk om de afmetingen van de meterkast zelf te wijzigen. Bijvoorbeeld door hem slechts 55 cm breed te maken of de totale hoogte te beperken tot 1.30 m, precies het deel dat nodig is voor de noodzakelijke installatievoorzieningen. Of je brengt een fysieke scheiding aan tussen het deel van de netbeheerder en de bewonersinstallaties. In dat geval krijgt een installateur elders in de woningen toegang tot zijn gedeelte. Hiermee speel je ook gelijk in op een trend om kleiner te gaan wonen, de zogenaamde ‘Tiny Houses’.

Geveloplossingen
Over het algemeen willen netbeheerders en installateurs liever niet de woning in. Begrijpelijk. Werkzaamheden brengen altijd het nodige ongemak met zich mee voor bewoners en ook de monteur kan zich beperkt voelen in zijn bewegingsruimte. Vandaar dat de Normcommissie ook nadenkt over geveloplossingen met een netbeheerdersdeel dat van buiten en een installatiedeel dat van binnenuit bereikbaar is. Theoretisch gezien zou het ook mogelijk zijn om twee kasten naast elkaar te plaatsen, waarvan de ene bestemd is voor warmte en de andere voor data, elektra en water. Het geheel wordt dan wel vrij breed.

Hoogbouw
Voor de hoogbouw denkt de Normcommissie in soortgelijke oplossingen. In plaats van twee meterkasten van 77 cm breed, zou wellicht de ene 55 cm en de andere 77 cm breed kunnen worden.

Materialisatie
Qua materiaalgebruik lijkt er weinig te veranderen. Uiteraard blijft brandveiligheid een issue, zegt de Normcommissie. Wellicht leiden nieuwe inzichten op termijn wel tot een andere materialisatie.

Kritiek
De Normcommissie heeft er bewust voor gekozen om de conceptkasten aan een breed publiek te laten zien. Dat leverde al de nodige input op. Zo vragen installateurs zich af hoe het zit met de ventilatie in de variant met een tussenschot. Een oplossing is om de plaat te perforeren, zodat er wel luchtdoorstroming plaatsvindt. De kleinere varianten bieden wellicht niet voldoende ruimte om alle meters weg te werken. Zeker als in de toekomst woningen mogelijkerwijze een waterstofmeter erbij krijgen. Daarnaast kan de temperatuur nog steeds oplopen in de prototypen van de meterkasten. Hoe ga je daarmee om?

Techniek Nederland
Techniek Nederland is ook betrokken bij de Normcommissie. Omdat het aantal installaties in de woningbouw toeneemt, is de meterkast in het verleden van 75 naar 77 cm verbreed, zodat twee installatiekasten naast elkaar passen. Door het netbeheerdersdeel kleiner te maken, ontstaat er ruimte voor twee installatiekasten boven elkaar. Daarnaast besteedt de branchevereniging veel aandacht aan de bereikbaarheid van de meterkast. In deze tijd, waarin het steeds moeilijker lijkt te worden om het personeelstekort op te vullen, is het van elementair belang dat service- en herstelwerkzaamheden zo veilig, snel en makkelijk mogelijk kunnen plaatsvinden.

Rijk aanbod
Hoe de meterkast van de toekomst eruit gaat zien, is dus nog de vraag. De Normcommissie denkt niet aan één variant, maar aan meerdere varianten die elk tegemoet komen aan andere eisen en behoeftes. Er is nog een ander aandachtspunt. Nu mag de meterkast maximaal 3 m van de toegangsdeur van een woning verwijderd zijn. De Normcommissie zou dat graag willen oprekken tot bijvoorbeeld 3,6 m. Zo ontstaat er meer flexibiliteit voor inpassing van de meterkast in een woning. Overigens geldt NEN 2768 alleen voor nieuwbouw of grootschalige renovatieprojecten. Voor bestaande woningen zijn de toekomstige aanpassingen in NEN 2768 niet verplicht.

Vorm
Het is dus nog even de vraag hoe de nieuwe NEN 2768 er precies uit gaat zien. De Normcommissie wil daar dit jaar uitsluitsel over geven. Tot dan zult u het dus als installateur in het slechtste geval nog even moeten doen met volgestouwde en soms te grote meterkasten 