Weinig vertrouwen in duurzame ambities overheid Het personeelstekort in de technische branche blijft een groot struikelblok voor de energietransitie, en daarmee komt de haalbaarheid ervan in het geding. 53 procent van de organisaties in de technische sector beaamt dit. Bovendien zorgt de energietransitie volgens vier op de tien (42%) dat er nog meer vacatures bijkomen. Dit is een flinke uitdaging voor de sector, omdat de branche al jaren kampt met enorme tekorten. Dit blijkt uit de zevende editie van de TechBarometer van technisch opleider ROVC onder ruim 1.000 HR-beslissers in technische bedrijven, 2.700 technici en 1.000 potentiële zij-instromers. Het vertrouwen van de sector in de duurzaamheidsambities van de overheid is laag. Nederland heeft zich ten doel gesteld dat in 2030 alle energie uit duurzame bronnen moet komen. Bijna de helft (45%) van alle HR-beslissers acht deze doelstelling onhaalbaar. Daarnaast moet in 2050 de energievoorziening bijna helemaal duurzaam zijn. Dit vindt 46 procent van de HR-beslissers een onhaalbare doelstelling. Uit eerdere edities van de TechBarometer bleek ook al een dergelijk laag vertrouwen. Toch bestempelt een vijfde (19%) van de technische organisaties de energietransitie als de belangrijkste ontwikkeling binnen de techniek. Afschaffen STAP-budget draagt niet bij aan oplossing John Huizing, directeur van ROVC: “Om de klimaatdoelen van de overheid te bereiken, zijn volgens berekeningen van de NVDE 23.000 tot 28.000 extra technici nodig. En dat terwijl er nu al een gigantisch tekort is aan technische vakmensen. Wie een zonnepaneel, laadpaal of warmtepomp wil, moet maanden wachten. Zonder nieuwe maatregelen zet de arbeidskrapte niet alleen een streep door de energietransitie, ook worden we als land minder innovatief met alle gevolgen voor de welvaart van dien. Zij-instromers vormen een belangrijk onderdeel van de oplossing, maar zij moeten wel geënthousiasmeerd worden om zich te laten omscholen voor de techniek. Met het afschaffen van het STAP-budget, één van de belangrijkste middelen binnen het overheidsinitiatief Leven Lang Ontwikkelen, gaat een laagdrempelige manier om kennis te maken met ons vak verloren. Zonde, want het was in potentie een effectief instrument om het personeelstekort terug te dringen en duurzaamheidsambities waar te maken. Ik hoop dat we met de overheid, organisaties en brancheverenigingen kunnen kijken naar een goed alternatief.” Krimp fossiele industrie biedt kansen De helft (51%) van de HR-beslissers vindt dat het stoppen met fossiele projecten, waardoor personeel uit steenkool-, olie- en gasprojecten beschikbaar komt, kansen biedt voor het omscholen van deze groep naar de techniek. Daarnaast maakt het groeiende belang van duurzaamheid de techniek een aantrekkelijker vak. 55 procent van de potentiële zij-instromers onderschrijft dit. Huizing vervolgt: “Veel zij-instromers hebben interesse in de techniek en de verduurzaming van de branche lijkt hier een positief effect op te hebben. Daar moeten technische bedrijven op inspelen. In de praktijk zien we echter dat veel bedrijven moeite hebben met het aantrekken en inwerken van zij-instromers. Vaak wordt gedacht dat ze meer kosten dan ze opleveren. Het tegendeel is waar, maar daarvoor is het wel noodzakelijk om de focus te verleggen van functies naar taken. Een zij-instromer kan door middel van een korte training al heel snel zelfstandig routinematig werk uitvoeren. Dit verlicht de werkdruk van ervaren technici al enorm. Eenmaal geproefd aan de techniek, kunnen zij zich verder ontwikkelen door middel van begeleid leren op de werkplek onder de vleugels van ervaren vakmannen.”

Het ziet ernaar uit dat komend schooljaar méér nieuwe mbo-studenten zullen kiezen voor een technische opleiding. Een steekproef van de MBO Raad laat zien dat de opleidingen installatie- en elektrotechniek deze zomer bij de nieuwe aanmeldingen kunnen rekenen op een toename van zo’n 3%. Doekle Terpstra, voorzitter van Techniek Nederland, is niet verrast door de cijfers: “Jongeren willen een baan die ertoe doet en een carrière met veel perspectief. Dan kom je al snel bij de technieksector uit.”

De groeiende aantrekkingskracht van techniekopleidingen is opvallend, omdat het totale aantal aanmeldingen voor mbo-opleidingen terugloopt. Bij de aankomende techniekstudenten is vooral de bbl (beroepsbegeleidende leerweg) populair. Mbo’ers die een bbl-opleiding volgen, werken vier dagen per week en gaan één dag naar school. De bbl levert het grootste deel van de instroom van nieuwe werknemers in de technieksector.

Inspanningen van de technieksector worden beloond
Techniek Nederland besteedt veel aandacht aan het aantrekkelijker maken van de technieksector én van het techniekonderwijs. Terpstra: “Het lijkt erop dat onze inspanningen beloond worden. Er is écht sprake van een kentering. Jonge mensen zien meer en meer dat techniek een onmisbare bijdrage levert aan onze maatschappij. Technische vakmensen voeren de energietransitie uit, ze moderniseren onze infrastructuur en ze houden de gezondheidszorg betaalbaar. Ze zijn de ruggengraat van onze economie.”

20.000 vacatures
Ondanks de hoopgevende cijfers vindt Terpstra dat er nog veel meer moet gebeuren. “We hebben in onze sector nog altijd zo’n 20.000 vacatures. Dat betekent dat we de komende jaren alles op alles moeten zetten om méér jongeren en zij-instromers te interesseren voor techniek.”

Open dagen
De komende tijd vinden op veel plaatsen in het land open dagen plaats van mbo-techniekopleidingen. Terpstra vindt het belangrijk dat jongeren die over hun toekomst nadenken zo’n open dag gaan bezoeken. “Techniek moet je zien en beleven. Bovendien krijg je een goed beeld van de geweldige kansen op de arbeidsmarkt.” Nieuwe studenten kunnen zich nog tot 1 oktober aanmelden voor een mbo-techniekopleiding.

Aanvalsplan Techniek
De technieksector steekt veel energie in het vergroten van de instroom van nieuwe technische vakmensen. Techniek Nederland nam vorig jaar samen met een aantal andere branches het initiatief voor het Aanvalsplan Techniek. Werkgevers en kabinet investeren de komende tien jaar een miljard euro om meer mensen te interesseren voor een loopbaan in de techniek. Het Aanvalsplan Techniek richt zich zowel op instroom vanuit het technisch beroepsonderwijs als op zij-instromers vanuit andere sectoren.

Oók meer instroom in het vmbo
Niet alleen de interesse voor technische mbo-opleidingen neemt toe. Ook op het vmbo neemt het aantal studenten in technische opleidingen toe. Dit schooljaar is het aantal leerlingen met het profiel Produceren, Installeren, Energie (PIE) met 8% gestegen ten opzichte van 2021-2022.