Natuurlijke koudemiddelen zijn in opmars. Met name propaan en CO2 mogen zich verheugen op de nodige belangstelling. Toch moeten we ook niet ammoniak vergeten, zegt professor Henk van der Ree. Waarom eigenlijk?
U bent de voormalige voorzitter van de KNVvK en het International Institute of Refrigeration. Volgens u kan ammoniak al bogen op een lange staat van dienst.
“Inderdaad. Het wordt al sinds 1850 gebruikt. Met de opkomst van chemische koudemiddelen, vooral van R22, verdween het naar de achtergrond. Maar R22 werd uitgefaseerd, waarmee ammoniak weer terug in het vizier komt.”
Over welke gunstige eigenschappen beschikt ammoniak?
“Het is niet explosief, niet corrosief, bij lekkage kan je het ruiken, het heeft uitstekende thermodynamische eigenschappen en is bruikbaar voor vriezen, koelen en warmtepompen. Maar er kleeft wel een nadeel aan ammoniak: het is giftig.”
Maar hoe zit het met CO2 en propaan, daar lijkt veel meer aandacht voor te zijn?
“CO2 presteert goed in de lage temperatuurregionen, maar slecht in warme omstandigheden, wat men probeert op te lossen met gecompliceerde installatieconcepten. Propaan is een uitstekend koudemiddel, alleen wel explosief, erg brandbaar en het is reukloos. Je moet dus de nodige beveiligingsmaatregelen treffen.”
In welke gevallen is het aantrekkelijk om ammoniak toe te passen en in welke gevallen zou u propaan adviseren?
“Ammoniak heeft een te grote verdampingswarmte voor kleine installaties. Dan moet je kleine warmtepompen uitvoeren met superkleine componenten. Bij de gemiddelde rijtjeswoning zul je dus eerder uitkomen op propaan. Maar ammoniak is wel interessant voor warmtepompen die in grotere complexen draaien, denk bijvoorbeeld aan de gestapelde bouw.”
Hoe komt het dan dat je er nauwelijks grote fabrikanten over hoort praten?
“In de chemische koudemiddelenindustrie spelen grote belangen. Ammoniak kost 5 euro per kg, een chemisch koudemiddel 90 euro per kg. Voor veel partijen is de keuze dan wel duidelijk.”
“Als er zo'n sterke lobby is voor chemische koudemiddelen, waarom zou de sector dan überhaupt willen overstappen op natuurlijke koudemiddelen?
“De branche heeft al twee keer bepaalde soorten chemische koudemiddelen moeten uitfaseren. En nu is men, zoals bekend, in Europa bezig om de productie en het gebruik van PFAS verder aan banden te leggen. Enkele nieuwe koudemiddelen (HFO's) zijn als PFAS geclassificeerd en die berichten zorgen voor onzekerheid bij klanten. En dat terwijl ze forse bedragen moeten neertellen voor chemische koudemiddelen. Het is dus geen wonder dat natuurlijke koudemiddelen oprukken. Prognoses wijzen er ook op dat de markt voor natuurlijke koudemiddelen zal doorgroeien.”
Wat adviseert u de kleine en middelgrote installateur?
“Met ammoniak werken is een specialisme. Er komt de nodige regelgeving en technische kennis bij kijken. Ik zou jullie lezers willen adviseren om zich eventueel te specialiseren in ammoniak of een afdeling op te zetten binnen het bedrijf die zich erop toelegt."
Dit is een verkorte weergave van een artikel uit InstallateursZaken mei 2022. De print-editie voortaan op de deurmat? Meld je hier aan.
Tijdens de Dag van de Warmtepomp verzorgde Michel van Bronkhorst een workshop over propaan. Volgens de ervaren trainer van GO° ontberen installateurs vaak nog de kennis om aan de slag te gaan met R290.
